Τετάρτη 25 Μαρτίου 2015

Ανώτερο Σχολείο Κυρίτζη

Ανώτερον Σχολείο Κυρίτζη στεγάστηκε σε οίκημα πλησίον της πλατείας Ντολτσού 1710, ενώ η εκκλησιαστική Σχολή του Γεωργίου Καστοριώτη ήδη λειτουργούσε από το 1705 στη συνοικία Μουζεμβίκη, δυτικά του Ντολτσού. Αργότερα ως σχολείον φοίτησής του ο Παναγιώτης Παπαναούμ(1816-1821) αναφέρει το Ελληνικό Σχολείον του Νικολάου Πετρίτη επί της σημερινής οδού Παναγίας Φανερωμένης».
Ο Μεθόδιος Ανθρακίτης που δίδαξε στην Καστοριά από το 1705 έως το 1723.
Ο Μεθόδιος Ανθρακίτης στην ηλικία των σαράντα οκτώ ετών εγκαταλείπει τη Βενετία, όπου ήταν εφημέριος και λειτουργούσε στον Ορθόδοξο Ναό του Αγίου Γεωργίου κι έρχεται στην Καστοριά ως αναγνωρισμένος ήδη Λόγιος και Θεολόγος προσκεκλημένος από τον Γεώργιο Καστοριώτη ή Καστριώτη το 1708 για να διδάξει στην Εκκλησιαστική του Σχολή (των Ιερών Γραμμάτων, όπως ονομάζονταν τότε και λειτουργούσε από το 1705) στη συνοικία του Αγίου Νικολάου Μουζεμβίκη.
Μόλις είχε τυπωθεί στο γνωστό τότε εκδοτικό οίκο των Γλυκήδων από τα Γιάννενα το τρίτο του βιβλίο μετά την Πνευματική Επίσκεψιν: Βοσκός Λογικών προβάτων. Για ένα άνθρωπο του πνευματικού αναστήματος του Ανθρακίτη μια εκκλησιαστική Σχολή περιορίζει κατά πολύ τον ορίζοντα της διδασκαλίας του. Έτσι δέχεται το 1710 πρόσκληση του Δημητρίου Κυρίτζη (πατρός) [συνέχισε ο γιος του Γεώργιος Κυρίτζης] να αναλάβει τη διεύθυνση και το κύριο διδακτικό έργο της μαθηματικής και ιδιαίτερα της φιλοσοφίας. Η Σχολή Κυρίτζη αποκτά φήμη και συρρέουν σπουδαστές από πολλά σημεία της ευρύτερης γεωγραφικής περιφέρειας και ιδίως από το Άγιον Όρος [4] ακόμα και από τα Γιάννενα και το μακρινό Βουκουρέστι από όπου ο Μάρκος Πορφυρόπουλος[5] στέλνει μαθητές του στην Καστοριά. Διδάσκεται η φιλοσοφία κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τα σύγχρονα μαθηματικά για πρώτη φορά εντός ελλαδικού χώρου. Μαθητές του στη σχολή Κυρίτζη υπήρξαν ο Μπαλάνος Βασιλόπουλος που δεν προτιμά την περίφημη Σχολή Γκιούμα στα Ιωάννινα, ο Καστοριανός Σεβαστός Λεοντιάδης, ο Παχώμιος που αργότερα γίνεται γνωστός στη Θεσσαλονίκη [...] Ακολουθώντας την παράδοση του Μανωλάκη Καστοριανού ο Δημήτριος και ο γιος του αργότερα Γεώργιος ανέλαβαν να χρηματοδοτούν και τρεις δασκάλους «έναν δια τα κοινά [στοιχειώδη] γράμματα, να πηγαίνει όποιον παιδί θέλει να μαθαίνει χωρίς πληρωμἠ, άλλον δάσκαλον της κυκλοπαιδείας δηλαδή γραμματικής, ρητορικής και λογικής και έτερον τρίτον δάσκαλον σοφόν και επιστήμονα φιλοσοφίας και θεολογίας. Και εκτός τούτων δίδεται εισόδημα να έχωσιν τροφήν δώδεκα άποροι μαθηταί».
«Βρήκα στη Σιάτιστα και την Καστοριά τον φιλόσοφο ιερομόναχο Μεθόδιο και άκουσα εκεί λογική και μαθηματικά» [6] Ο Μεθόδιος Ανθρακίτης είναι ο πρώτος που αποκλίνει από την επίσημη θέση της τότε Εκκλησίας, η φιλοσοφία στην υπηρεσία της Θεολογίας και ο πρώτος επίσης που αντικατέστησε την αρχαΐζουσα ως γλώσσα διδασκαλίας με τη δημώδη. Διδάσκει λογική και νεότερη Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία, Καρτέσιο (Desecrates) και Μαλμπράνς (Malebranche). Αποβλέπει στην πνευματική κατάρτιση των ιερέων και πραγματοποιεί τολμηρές ανατοποθετήσεις στη χριστιανική ηθική συμπεριφορά. Δεν διστάζει να κρίνει με αυστηρότητα τη συμπεριφορά του κλήρου και με σκληρή γλώσσα επικρίνει την κατάχρηση του αφορισμού. Στον τίτλο του πρώτου του βιβλίου: Θεωρίαι Χριστιανικαί και ψυχοφελείς (sic) νουθεσίαι δεν αναφέρεται το όνομα τού συγγραφέα, αλλά το λεκτικό, διανέμεται δωρεάν: τοις ευσεβέσι Χριστιανοίς εις ψυχικήν ωφέλειαν.
Οι νεοτερικές του ιδέες τον έφεραν σε σύγκρουση με λόγιους της εποχής του και μερίδα του τότε αρτηριοσκληρωτικού εκκλησιαστικού κύκλου. Συνέβαλλε αποφασιστικά στον νέο προσανατολισμό της ελληνικής παιδείας του 18ου αιώνα. Διδάσκεται η φιλοσοφία κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τα σύγχρονα μαθηματικά για πρώτη φορά εντός ελλαδικού χώρου. Ορθώνεται στους αντίποδες του Κορυδαλλέα και των Φαναριωτών που δίδασκαν στην αρχαϊζουσα που δεν ήταν κατανοητή από το λαό παρά μονάχα στους «σπουδαίους».[7] Ο Μανουήλ Γεδεών τον χαρακτηρίζει ως προδρομική φυσιογνωμία.[8]
Ως αποτέλεσμα αυτών των συκοφαντικών φημών, η Σύνοδος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως διέταξε την απολογία του ενώπιόν της. Εξαιτίας αυτών των εξελίξεων ο Ανθρακίτης εγκαταλείπει την Καστοριά το 1719 για να μεταβεί στη Σιάτιστα, όπου πρόκειται να διδάξει για τα επόμενα δύο περίπου χρόνια. Μετά το 1725 φέρεται να διδάσκει στην Επιφάνιο Σχολή την οποία ήδη διευθύνει ο άλλοτε μαθητής του Μπαλάνος Βασιλόπουλος, όπου το πρόγραμμα της διδασκαλίας του περιλαμβάνει εκτός της περιπατητικής φιλοσοφίας, λογική, μεταφυσική και ηθική.[9] Η ανάκληση της απαγόρευσης της διδασκαλικής του δραστηριότητας (1725) πραγματοποιήθηκε με τον όρο να διδάσκει την φιλοσοφία «κατά το σύστημα του Κορυδαλλέως...μηδεμίαν άλλην παράδοσιν ασυνήθους και ξένης φιλοσοσοφίας τολμήσαι όλως ποτέ» Τον ανακαινιστή Ανθρακίτη αντικαθιστά ο εξ Ιωαννίνων Αναστάσιος Βασιλόπουλος.
Αναφέρεται ακόμα ο καστοριανός Σεβαστός Λεοντιάδης [10] (1724-1728), 1738 και μετά το 1746 ισοβίως. Από το 1765-1770 σχολαρχεί ο Θωμάς Μανδακάσης [11] ιατροφιλόσοφος που μαθήτευσε στον Ευγένιο Βούλγαρη στη Κοζάνη και στη συνέχεια ο Καστοριανός Θωμάς Οικονόμος μαθητής του Αμφιλοχίου Παρασκευά. Αναφέρεται σχολαρχών και ο εκ Σιατίστης Αργύριος Παπαρίζος ισοβίως διδάξας μετά το 1831, μνήμην καταλιπών μεγάλου ευεργέτη της πόλεως ταύτης.
«Λόγιοι δε, πλην των ανωτέρω, αναφέρονται Ιωάννης Εμμανουήλ (1790), Κωνσταντίνος Μιχαήλ ιατροφιλόσοφος (1785), Αθανάσιος Χριστόπουλος (1800) ο νέος της Ελλάδος Ανακρέων και έτεροι δεικνύοντες την μέχρι του νυν συνεχή των γραμμάτων καλλιέργεια.»
Ο Θωμάς Μανδακάσης μαζί με τον δάσκαλό του Ευγένιο Βούλγαρη και τον άλλον μαθητή του Ιώσηπο Μοισιόδακα θεωρούνται οι πρωτεργάτες της πρώτης φάσης του νεοελληνικού διαφωτισμού Εξέδωσε διάφορα βιβλία μεταξύ των οποίων και τη πραγματεία του: «Περί των αοράτων δια των ορατών εννοουμένων πραγμάτων». Το έργο του Μεθόδιου Ανθρακίτη συνεχίζουν ο Θωμάς Μανδακάσης, ο Σεβαστός Λεοντιάδης κ.α. Αναφέρονται δε και οι Ιωάννης Εμμανουήλ (οκτώ χρόνια αργότερα συμμάρτυρας του Ρήγα Βελεστινλή) και Αθανάσιος Χριστόπουλος ως παρεπιδημούντες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου