Πέμπτη 2 Απριλίου 2015

Ειδική εκπαίδευση Βασίλης Ζαγκότας


 Πρώτο μισό του 20ου αιώνα -
Η πρώτη περίοδος χαρακτηρίζεται από μια χιονοστιβάδα των εξελίξεων σε όλους τους τομείς: Βαλκανικοί Πόλεμοι, Διχασμός, είσοδος της χώρας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, Μικρασιατική τραγωδία και Προσφυγικό Ζήτημα, συνεχείς πολιτειακές μεταβολές, οικονομική κρίση, Μεταξική Δικτατορία, Β΄ Παγκόσμιος
Πόλεμος, τριπλή Κατοχή και Εμφύλια Διαμάχη. Η χώρα διπλασιάζει τα εδάφη της και μέσα από διαρκείς εναλλαγές του λαϊκού αισθήματος βιώνει την ολοκληρωτική καταστροφή των υποδομών της και μια τρομακτική δημογραφική ανακατανομή.
Η ειδική εκπαίδευση επαφίεται στην ανάπτυξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας
ενώ το επίσημο κράτος δεν ενεργοποιείται ιδιαίτερα: τα νομοσχέδια Τσιριμώκου (1913) και οι νόμοι του 1929 ελάχιστα προβλέπουν για την εκπαίδευση και την ένταξη των ΑμεΑ.
σε διεθνές επιστημονικό επίπεδο, το πρώτο μισό του 20ου αιώνα έχει να επιδείξει την διατύπωση θεωριών μάθησης από τους
Pavlov, Thorndike, Watson, Guthrie, Skinner, Kohler και Tolman.
1900-1909:
Στην Αθήνα του 1905 ιδρύεται το σωματείο «Οίκος Τυφλών».
Σην πρωτοβουλία έχουν λάβει ο Δημήτριος Βικέλας και ο Γεώργιος Δροσίνης ενώ τη διεύθυνση αναλαμβάνει η Ειρήνη Λασκαρίδου , η οποία είχε σταλεί στην Ευρώπη για να σπουδάσει σχετικά με την εκπαίδευση των τυφλών. Με την επιστροφή της στην Ελλάδα ιδρύεται στην Καλλιθέα διετές νηπιαγωγείο και η πρώτη «Σχολή Τυφλών» η οποία
διαθέτει εργαστήρια υφαντικής πλεκτικής καθώς και οικοτροφείο.
Η Λασκαρίδου εφαρμόζει για πρώτη φορά το σύστημα Μπράιγ ενώ στη Σχολή καθιερώνεται με επιτυχία η φροβελιανή μέθοδος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι «Οίκος» κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του στεγάζεται στο σπίτι της Λασκαρίδου και διαχρονικά αναπτύσσει τέτοια δράση, ώστε το 1946 τον επισκέπτεται η Έλεν Κέλλερ.
Παράλληλα με αυτόν ιδρύεται ο φιλανθρωπικός «Οίκος Κωφαλάλων Χαραλάμπους και Ελένης Σπηλιοπούλου», ο οποίος όμως εν θα λειτουργήσει
μέχρι το 1937
Η Λασκαρίδου ήταν κόρη του Λάσκαρη Λασκαρίδη, τραπεζούντιου εμπόρου με καταγωγή από τους Λασκαρίδες του Βυζαντίου και της Αικατερίνης Χρηστομάνου, δραστήριας δασκάλας του 19ου αιώνα.
1910-1919
Σο εκπαιδευτικό νομοσχέδιο του 1913 καθιστά τη δημοτική εκπαίδευση εξάχρονη και υποχρεωτική ενώ ως αμέσως επόμενη βαθμίδα καθιερώνεται το εξατάξιο γυμνάσιο ή το αστικό σχολείο.
Στα μεταρρυθμιστικά της εκπαίδευσης νομοσχέδια που κατατίθενται από τον Ι. Τσιριμώκο γίνεται λόγος για «πνευματικώς ή ηθικώς υπολειπόμενους μαθητές
και για βραδύτερον αναπτυσσομένους» , θεσπίζοντας ίδρυση ιδιαίτερων τάξεων και προκρίνοντας την προσαρμογή των εκπαιδευτικών μεθόδων στις μαθητικές ανάγκες.
Ιδιαίτερη κινητικότητα παρατηρείται στην εκπαίδευση παιδιών με αντικοινωνική συμπεριφορά. Οι συνεχείς πόλεμοι, η εσωτερική μετανάστευση, τα πρώτα μικρά προσφυγικά κύματα και η συνεπαγόμενη ένδεια οδηγούν σε έξαρση της εγκληματικότητας, η οποία παρουσιάζει πλέον μεγάλα ποσοστά στις μικρές ηλικιακές ομάδες.
Οι στατιστικές καταδεικνύουν ότι το 1917 υπήρξαν 9.726 καταδικασθέντες έναντι 5.282 το 1911.
Με βάση τα παραπάνω ιδρύεται το 1917 στην Αθήνα το «Εμπειρίκειον Αναμορφωτικόν Κατάστημα Στοιχειώδους και Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως Θηλέων Αθηνών»
με σκοπό τη γενική και επαγγελματική μόρφωση των «παραπτωματικών»
κοριτσιών. Δέχεται ετησίως 180 κορίτσια συλληφθέντα ως «επιδιδόμενα εις αλητείαν, επαιτείαν ή πορνείαν».
Για τα αγόρια υπάρχει το «Αναμορφωτικόν Κατάστημα Αρρένων Αθηνών» που ιδρύεται το 1918, το «Αναμορφωτικόν Κατάστημα Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως Αρρένων Κορυδαλλού» ενώ αντίστοιχο ίδρυμα λειτουργεί στη Σύρο.
1920-1929:
Σο 1920 ιδρύεται στη Βουλιαγμένη το «Ειδικόν Δημοτικόν ΢χολείον» του εκεί Εκκλησιαστικού Ομίλου το οποίο λειτουργεί με το πρόγραμμα των κανονικών σχολείων. Σο ίδιο πρόγραμμα ακολουθεί και το σχολείο της «Εθνικής Στέγης» στη Νέα Σμύρνη
Εν μέσω οικονομικής κρίσης ιδρύεται το πρώτο σχολείο για κωφούς στην Αθήνα (1923) υπό τη φροντίδα της οργάνωσης «Near East Relief». Η έδρα του σχολείου θα μεταφερθεί έπειτα από λίγο στη Σύρο και θα κλείσει πριν συμπληρώσει δεκαετία ύπαρξης 1932).
Στα Νομοσχέδια Τσιριμώκου ήταν σειρά νομοσχεδίων που κατατέθηκαν το 1913 από τον τότε Υπουργό Παιδείας Ιωάννη Τσιριμώκο. Αφορούσαν στην μεταρρύθμιση της ελληνικής εκπαίδευσης και ήταν επεξεργασμένα από το Δημήτρη Γληνό.
Τα βασικότερα σημεία των νομοσχεδίων πρόβλεπαν τα εξής: Τα έτη υποχρεωτικής εκπαίδευσης θα αυξάνονταν σε έξι, το Ελληνικό Σχολείο θα καταργούταν και στη θέση του θα καθιερωνόταν το τριετές Αστικό Σχολείο, το Γυμνάσιο θα γινόταν εξαετές και θα χωριζόταν σε δυο κύκλους, θα καταργούταν η διδασκαλία των Αρχαίων ελληνικών στο Δημοτικό Σχολείο και το Αστικό Σχολείο. Στη θέση τους θα διδασκόταν η καθαρεύουσα, θα δημιουργούταν δίκτυο τεχνικοεπαγγελματικής εκπαίδευσης. Ακόμα λαμβανόταν μέριμνα για ανέγερση σχολικών κτιρίων, για την πληρέστερη επιστημονική και παιδαγωγική κατάρτιση των διδασκόντων, ειδική μέριμνα για την εκπαίδευση των γυναικών και την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού. Σα νομοσχέδια αυτά δεν ψηφίστηκαν, συναντώντας αντίδραση κυρίως για τη μείωση της διάρκειας του Γυμνάσιου και την κατάργηση της διδασκαλίας των Αρχαίων. Η μεταρρύθμιση «μπήκε στο χρονοντούλαπο» όπως είπε ο Δ. Γληνός, μέχρι την επόμενη προσπάθεια των Φιλελεύθερων το 1917.
Το κοινωφελές ίδρυμα Εγγύς ανατολής (Near East Foundation - NEF)
ιδρύθηκε στη Νέα Υόρκη το 1915 και λειτουργεί μέχρι σήμερα.
Σκοπός του αρχικά ήταν να διασώσει τα θύματα της Αρμενικής Γενοκτονίας και των εκτοπισμών του 1915. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών της Συνθήκης της Λοζάννης, το Ίδρυμα δραστηριοποιήθηκε και στην Ελλάδα, με στόχο την παροχή κάθε είδους βοήθειας στους Μικρασιάτες πρόσφυγες.
Σο 1924 ιδρύεται από ιδιωτική πρωτοβουλία ο «Σύλλογος Προστασίας Κρατουμένων Γυναικών και Ανηλίκων» που θα μετονομαστεί σε «Εταιρεία Προστασίας Ανηλίκων»
και αποβλέπει στην προστασία των αποφυλακισμένων παιδιών φροντίζοντας για την ομαλή επανένταξη τους στο κοινωνικό σύνολΟ
. Σχεδόν μαζί με την «Εταιρεία Προστασίας Ανηλίκων» θα λειτουργήσει στην Αθήνα η
«Γενική Εταιρεία προς Προστασίαν της Παιδικής και της Εφηβικής Ηλικίας»
ως παράρτημα της Διεθνούς Ενώσεως Παιδιού με σκοπό την άσκηση πίεσης προς το Κράτος για τη νομοθετική μεταρρύθμιση σχετικά με το παιδί. Με διάταγμα του 1925 ιδρύεται η «Αγροτική Φυλακή Ανηλίκων Κασσαβετείας» στη Μαγνησία στο σχολείο της οποίας διδάσκονταν –πλην του κανονικού προγράμματος μαθήματα σχετικά με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Τέλος, στο νόμο του 1929 περί εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης προβλέπεται
κατάρτιση ειδικών τάξεων ή και σχολείων για παιδιά «πνευματικώς ανώμαλα», ενώ γίνεται
επιτρεπτή η χωρίς εξετάσεις είσοδος των αποφοίτων του δημοτικού σχολείου στις επαγγελματικές σχολές
.
1930-1939:
Το 1931, με το νόμο 5098 ιδρύονται Δικαστήρια Ανηλίκων. . Στα πλαίσια του σωφρονισμού προβλέπονται τρεις κατηγορίες μέτρων: αναμορφωτικά (κοινοβιακό σύστημα αγωγής σε κρατικά αναμορφωτικά καταστήματα), θεραπευτικά (σε δημόσια ψυχιατρικά ιδρύματα) και σωφρονιστικά (περιοριστικά) μέτρα. Σε επιστημονικότερα επίπεδα φιλοδοξεί να θέσει το θέμα των προβλημάτων των μαθητών το «Κέντρον Μαθητικής Αντιλήψεως Αθηνών» (1934) που θα εκδώσει μάλιστα και περιοδικό.
Το 1936 παίρνει σάρκα και οστά το «Εθνικόν Ίδρυμα Προστασίας Κωφαλάλων Χαραλάμπους και Ελένης Σπηλιοπούλου»
. Με δαπάνη των ευεργετών οικοδομείται διδακτήριο στους Αμπελόκηπους. Αποτελεί την ουσιαστικότερη προσπάθεια της εποχής για προς την κατεύθυνση της εκπαίδευσης κωφών. Σην ίδια χρονιά ξεκινά τη λειτουργία της η ΕΛΕΠΑΠ
(«Ελληνική Εταιρεία Προστασίας και Αποκατάστασης Αναπήρων Παίδων»"), με τη φροντίδα της “ Near East” και των Ροταριανών.
Η ΕΛ.Ε.Π.Α.Α.Π. οργανώνει φυσικοθεραπευτικό κέντρο και διαγνωστική κλινική ενώ λειτουργεί παράλληλα «Ειδικόν Σχολείον Ανάπηρων Παίδων».
Μέσα σε όλα αυτά (1937) συγκροτούνται δύο οργανώσεις για την προστασία των τυφλών ατόμων: ο «Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών» και ο «Σύλλογος Φίλων Τυφλών». Δε θα πρέπει να λησμονηθεί επίσης ότι το 1937 αρχίζει να λειτουργεί και το
«Δημοτικόν Σχολείον» του Ασκληπιείου Βούλας
Η μεταρρύθμιση αυτή προσέκρουσε αργότερα στις δικτατορίες Κονδύλη και Μεταξά και δεν εφαρμόστηκε.
Στο 1939 ιδρύεται στη Φιλοθέη της Αθήνας η «Σχολή Τυφλών Κοριτσιών»
από το Σύλλογο «Φίλοι των Τυφλών» και στη Θεσσαλονίκη η σχολή «Ήλιος»
με ίδιο προσανατολισμό.
Το σημαντικότερο γεγονός της δεκαετίας αποτελεί η ίδρυση του Π.Ε.Σ.Α
(«Πρότυπον Ειδικόν ΢χολείον Αθηνών» στην καρδιά της μεταξικής δικτατορίας (1937,)
Ψυχή του είναι η Ρόζα Ιμβριώτη η οποία εφαρμόζει πρωτοποριακές μεθόδους
διδασκαλίας με κυρίαρχη την Ενιαία Συγκεντρωτική Διδασκαλία προσαρμοσμένη στις ανάγκες του Ειδικού Σχολείου. Πέρα από τη διδασκαλία και τη διεύθυνση του σχολείου, η Ιμβριώτη καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις για εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Προτείνει τη μετεκπαίδευση δασκάλων στο εξωτερικό έτσι ώστε να αποκτήσουν εξειδίκευση στην ειδική αγωγή και στη λογοθεραπεία. Μέσα στις προτάσεις της συμπεριλαμβάνονται ακόμη η εξειδίκευση των γυμναστών στη θεραπευτική γυμναστική και των ψυχιάτρων στη θεραπευτική αγωγή. Εκτός
από τα θέματα μετεκπαίδευσης και επιμόρφωσης, η Ιμβριώτη καταδεικνύει
την αναγκαιότητα ίδρυσης ειδικών σχολείων και συμβουλευτικών σταθμών στην επαρχία
ενώ θεωρεί ότι η ανώτατη παιδαγωγική εκπαίδευση θα πρέπει να περιλαμβάνει τη θεραπευτική αγωγή ως βασικό στοιχείο του προγράμματος σπουδών.
Οι προτάσεις αυτές θα πέσουν στο κενό ενώ η ίδια η Ιμβριώτη, θύμα του εμφυλίου και της πολιτικής όξυνσης, θα βιώσει την εξορία
Η Ρόζα Ιμβριώτη (1898- 1977) γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές της στη Γερμανία και τη Γαλλία. Παντρεύτηκε το φιλόσοφο Γιάννη Ιμβριώτη.. Συνεργάτιδα του Αλέξανδρου Δελμούζου στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία, κατηγορήθηκε για υλιστική διδασκαλία της ιστορίας που αποτέλεσε μια από τις αφορμές του ξεσπάσματος των Μαρασλειακών (1924). Ενταγμένη στο χώρο της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ), η Ιμβριώτη υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα εκπαιδευτικός που έφτασε ως το βαθμό του γυμνασιάρχη (1934). Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και στη σύνταξη του εκπαιδευτικού προγράμματος της ΠΕΕΑ, ενώ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου ο ΕΛΑ΢ της ανέθεσε τη διεύθυνση του Παιδαγωγικού Υροντιστηρίου της Σύρνας, στα πλαίσια της λειτουργίας του οποίου συνεργάστηκε και στη συγγραφή του σχολικού αναγνωστικού Σ' Αετόπουλα. Από το 1948 και για τρία χρόνια έζησε εξόριστη για πολιτικούς λόγους. Σο 1967 έγινε μέλος του ΚΚΕ. Δημοσίευσε παιδαγωγικές μελέτες και δοκίμια και συνεργάστηκε με έντυπα όπως η Παιδεία του Ε. Π. Παπανούτσου και η Αναγέννηση του Δημήτρη Γληνού. Πέθανε στην Αθήνα.
1940-1949
Στο μεταίχμιο της Απελευθέρωσης και του Εμφυλίου, απόντος του Κράτους, το 1946 ιδιώτες ιδρύουν το «Φάρο Τυφλών» στην Καλλιθέα και την «Αγροτική και Τεχνική Σχολή Τυφλών» στο Περιστέρι, ιδρύματα τα οποία αναπτύσσουν πολύπλευρη δράση. Την ίδια χρονιά η ΕΛ.Ε.Π.Α.Α.Π. οργανώνει τη «Στέγη του Ανάπηρου Παιδιού»
η οποία το 1948 θα σταματήσει να λειτουργεί
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου