Παρασκευή 5 Ιουνίου 2015

Αφιέρωμα στο αρχαιότερο δημοτικό σχολείο της Βέροιας
Το 1ο Δημοτικό Σχολείο μας ανοίγει τις πόρτες του και μας ξεναγεί στο παρελθόν του
Ο Βίκτωρ Ουγκό είπε πως «όταν ανοίγει ένα σχολείο κλείνει μια φυλακή». Αν είναι όντως έτσι, τότε το 1ο Δημοτικό Σχολείο της Βέροιας έχει κρατήσει πολλές φυλακές κλειστές στα τόσα χρόνια λειτουργίας του. Η κα Κατερίνα Παπαγεωργίου ως διευθύντρια του σχολείου δέχτηκε να μας μιλήσει για αυτό. Οι γνώσεις και οι έρευνές της πάνω στην ιστορία της Βέροιας αποδείχθηκαν πολύ χρήσιμες στην κουβέντα μας, κάνοντάς την το πλέον κατάλληλο άτομο να μας μιλήσει για το πρώτο σχολείο που είχε η Βέροια και το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα.
arive: κα Παπαγεωργίου, ως τι θα μας μιλήσετε σήμερα;
Κ.Π.: Είμαι διευθύντρια στο 1ο Δημοτικό Σχολείο της Βέροιας από το 2011. Ασχολούμαι με θέματα τοπικής ιστορίας και πολιτισμού και είμαι διδάκτορας στην παιδική λογοτεχνία. Αν και ασχολούμαι με τα παιδιά, με ενδιαφέρει πολύ και ο τόπος μου γι’ αυτό και ερευνώ λίγο παραπάνω την ιστορία του. Έτσι θα σας μιλήσω σήμερα και για την ιστορία αυτού του σχολείου.
arive: Βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή στο αρχαιότερο δημοτικό σχολείο της Βέροιας;
Κ.Π.: Σαν κτίριο όχι. Είναι όντως το πρώτο δημοτικό σχολείο αλλά μεταφέρθηκε σε νέο κτίριο. Αρχικά το σχολείο μας εδραζόταν στο σημερινό κτίριο του Δημαρχείου και το 1994 μεταφέρθηκε εδώ, Κοντογεωργάκη 15 στο κέντρο της Βέροιας.
arive: Ποια χρονιά δημιουργήθηκε το πρώτο δημοτικό σχολείο και από ποιον;
Κ.Π.: Το ότι ο Ιωάννης Κωττούνιος (φιλόσοφος του 16ου αιώνα) αναφέρει ότι τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στη Βέροια μαρτυρεί ότι σχολεία υπήρχαν απλά δε σώζονται. Σώζονται μόνο μαρτυρίες. Στα ιστορικά του κείμενα ο Χιονίδης αναφέρει ότι μέχρι το 1849 δεν έχουμε πολλές πληροφορίες για την εκπαίδευση στην πόλη μας. Τα στοιχεία είναι ελλιπή. Το 1849 αναφέρεται ότι υπήρχε η Ελληνική Σχολή που λειτουργούσε σαν αλληλοδιδακτική σχολή. Το 1864 ξεσπάει η μεγάλη φωτιά της Βέροιας στην οποία κάηκαν βιβλιοθήκες, χειρόγραφα και κτίρια. Έτσι, το κτίριο της τότε Ελληνικής Σχολής κρίνεται ακατάλληλο και τα παιδιά αναγκάζονται να κάνουν μάθημα σε σπίτια χήρων κυρίως οι οποίες πρόσφεραν τα οικήματά τους για αυτό το σκοπό. Τότε μπήκε η ιδέα της ανάγκης ενός καινούργιου ελληνικού σχολείου. Από το 1890 άρχισαν να μαζεύονται χρήματα. Το 1906 με 1907 άρχισε να κτίζεται με χρήματα των Βεροιέων και το 1908 έγιναν τα εγκαίνια. Μιλάμε για την εποχή της Τουρκοκρατίας και το σημερινό κτίριο του Δημαρχείου. Το πρώτο σχολείο λοιπόν (και σημερινό 1ο Δημοτικό) λειτούργησε αρχικά σαν δημοτικό και σαν γυμνάσιο. Ημιγυμνάσιο το έλεγαν τότε. Ήταν κλασικής κατεύθυνσης, όπως και όλη η εκπαίδευση εκείνα τα χρόνια. Πιο πολλά τα αρχαία και τα λατινικά. Το εντυπωσιακό είναι ότι διδάσκονταν και τρεις ξένες γλώσσες, Γαλλικά, Τούρκικα και Λατινικά. Το όνομά του αρχικά ήταν Αστική Σχολή και ήταν για άρρενες.
arive: Πόσο σημαντικό ήταν να έχει η Βέροια το δικό της δημοτικό σχολείο εκείνα τα χρόνια;
Κ.Π.: Θεωρώ πολύ σημαντικό. Για πολλά χρόνια χρησιμοποιούνταν χρήματα από τα παγκάρια της εκκλησίας για να χτιστεί αυτό το σχολείο. Οι δάσκαλοι πληρώνονταν από τα δίδακτρα αλλά κυρίως από δωρεές πλούσιων Βεροιέων εμπόρων όπως ήταν και ο Ρακτιβάν (πρώτος πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας) ο οποίος άφησε και περιουσία. Ήταν τόσος ο ζήλος για τα ελληνικά γράμματα που πάρα πολλές χήρες κυρίως άφηναν τις περιουσίες τους στις σχολικές εφορίες για τη συντήρηση των σχολείων.
arive: Ποιος ήταν ο ρόλος των Τούρκων στην ιστορία του σχολείου;
Κ.Π.: Αν και ζήσαμε περίπου 500 χρόνια υπό την κατοχή των Τούρκων ευτυχώς για μας οι Τούρκοι δεν ήταν πολύ σχολαστικοί στο θέμα της ελληνικής εκπαίδευσης. Δημιουργούσαν προβλήματα μόνο όταν παρουσιάζονταν εστίες αντίστασης. Για τα γράμματα ήταν γενικά αδιάφοροι και νωχελικοί. Μετά τους πολέμους επαναπαύτηκαν στα πλούτη τους. Από το 19ο αιώνα και μετά η τούρκικη κατοχή ήταν πιο χαλαρή. Έτσι δεν είχαν ιδιαίτερο πρόβλημα με το χτίσιμο του σχολείου ούτε έφεραν αντιρρήσεις. Πρωτοστατούντος του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου, συγκεντρώθηκαν χρήματα κι έτσι έγινε το πολύ ωραίο διώροφο νεοκλασικό κτίριο το οποίο βλέπουμε και σήμερα. Οι Τούρκοι όμως δυσανασχέτησαν γιατί ήταν το πιο ωραίο κτίσμα στην πόλη. Τους κακοφάνηκε γιατί υποπτεύθηκαν ότι μόνο τα χρήματα των Βεροιέων δεν έφταναν και σίγουρα δέχτηκαν επιχορηγήσεις από την Ελληνική κυβέρνηση της Αθήνας. Δεν τους άρεσε καθόλου γιατί θεωρήθηκε ανάμειξη του ελληνικού κράτους στην τούρκικη επικράτεια. Θέλοντας να φτιάξουν ένα ανάλογο κτίριο, με πέτρες από τα εγκαταλελειμμένα κάστρα της Βέροιας έφτιαξαν το κτίριο όπου εδράζεται σήμερα το 3ο και 14ο Δημοτικό Σχολείο. Βέβαια δεν πρόλαβαν να το χαρούν σαν σχολείο γιατί πέρασε στο ελληνικό κράτος.
arive: Από ποια χρονιά υπάρχουν αρχεία του σχολείου, τι περιλαμβάνουν και πού βρίσκονται τώρα;
Κ.Π.: Το 1ο Δημοτικό έχει πλούσιο αρχείο το οποίο μοιράστηκε. Σήμερα ένα μέρος του βρίσκεται στα ΓΑΚ (Γενικά Αρχεία του Κράτους) εδώ στη Βέροια, ένα μέρος το έχει το 1ο Λύκειο και το υπόλοιπο το έχουμε εμείς εδώ. Υπάρχουν από το 1908, από την ίδρυση του σχολείου δηλαδή. Υπάρχουν και κώδικες που βρίσκονται στην Ιερά Μητρόπολη σήμερα και αναφέρουν όλη τη διαδικασία με τους εφόρους που μάζευαν τα χρήματα, με τις δωρεές των Βεροιέων στο σχολείο και όλα τα στοιχεία που αφορούν την κατασκευή του.
arive: Εκτός από το αρχείο, σώζεται καθόλου εκπαιδευτικό υλικό από εκείνα τα χρόνια;
Κ.Π.: Εκπαιδευτικό υλικό με την έννοια των μαθητικών βιβλίων όχι, αλλά έχουμε πολλά μαθητολόγια στα οποία υπάρχει ένα κοινωνιόγραμμα των φοιτούντων.
arive: Μιλήστε μας λίγο για τους μαθητές που πέρασαν από αυτό το σχολείο.
Κ.Π.: Όλοι οι άντρες της Βέροιας εκπαιδεύτηκαν σε αυτό το σχολείο. Τα αρχεία που σώζονται μας αποκαλύπτουν ότι οι μαθητές προέρχονταν κυρίως από την τάξη των εμπόρων, υπήρχαν κάποια παιδιά ιερέων και μικρότερος ο αριθμός των γεωργών αν και η περιοχή ήταν γεωργική. Οπότε μαρτυρείται ότι σίγουρα υπήρχαν κάποια δίδακτρα.
arive: Εκτός από τη Βέροια φοιτούσαν μαθητές και από άλλες περιοχές και αν ναι από ποιες;
Κ.Π.: Επειδή η μεταφορά ήταν δύσκολη ακόμα και από τα πιο κοντινά μέρη συνήθως υπήρχαν σχολεία στα κατά τόπους χωριά. Δρόμοι και μεταφορικά μέσα δεν υπήρχαν. Άλλωστε δε θα επαρκούσε και ο χρόνος για να πηγαινοέρχονται τα παιδιά.
arive: Μέσα από ποια χέρια πέρασε το σχολείο όσον αφορά την ιδιοκτησία του;
Κ.Π.: Τότε όλα ανήκαν στην εκκλησία. Ο Σουλτάνος και οι οθωμανικές διοικήσεις έδιναν στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και στους κατά τόπους ιεράρχες και την κοσμική εξουσία του τόπου. Αυτό το σχολείο για παράδειγμα χτίστηκε με χρήματα των Βεροιέων αλλά φάνηκε περιουσία της εκκλησίας. Δεν μπορούσαν να χτιστούν με άλλο καθεστώς. Υπήρξε και μία έντονη διαφωνία. ανάμεσα στη Μητρόπολη και στο Δήμο σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Με τούρκικα φιρμάνια και διάφορα άλλα χαρτιά που είχε η Μητρόπολη απέδειξε και δικαστικώς ότι το κτίριο ανήκει σε αυτήν και παρεχώρησε μόνο τη χρήση. Όσο θα είναι Δημαρχείο μπορεί να εδράζεται εκεί. Αν για οποιονδήποτε λόγο αποφασιστεί μια άλλη χρήση του, το λόγο έχει η εκκλησία. Απαίτησή της αποτελεί να παραμείνει και το εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου στην είσοδο του κτιρίου. Έτσι εκείνο το κτίριο του Δημαρχείου ανήκει μέχρι και σήμερα στην εκκλησία. Αυτό το κτίριο όπου εδράζεται τώρα το 1ο Δημοτικό Σχολείο ανήκει στο ελληνικό κράτος όπως όλα τα σχολεία.
arive: Ποια είναι η σημερινή λειτουργία του 1ου Δημοτικού Σχολείου της Βέροιας;
Κ.Π.: Πρόκειται για ένα 12θέσιο σχολείο. Είναι ένα από τα 960 ελληνικά σχολεία που λειτουργεί με ενιαίο αναμορφωμένο πρόγραμμα. Φοιτούν 240 μαθητές και το επισκέπτονται 35 διδάσκοντες διαφόρων ειδικοτήτων. Είναι διώροφο, έχει γυμναστήριο. αίθουσα υπολογιστών, θεατρική σκηνή και μαγειρείο. Επίσης, λειτουργεί και ολοήμερο. Είναι το μοναδικό σχολείο στην πόλη που διαθέτει ασανσέρ για την εξυπηρέτηση μαθητών με κινητικά προβλήματα. Λόγω αυτής της εγκατάστασης, μαθητές με ανάλογα προβλήματα έρχονται εδώ από όλη τη Βέροια. Συμμετέχουμε σε αθλητικούς αγώνες που γίνονται στο νομό με πολλές ατομικές διακρίσεις παιδιών επίσης. Τα προβλήματα που έχει το σχολείο είναι αυτά που αντιμετωπίζουν σήμερα όλα τα ελληνικά σχολεία, τα οικονομικά. Είμαστε ήσυχο αλλά δραστήριο σχολείο.
arive: Εσείς προσωπικά πώς αισθάνεστε που διευθύνετε ένα σχολείο με τόσο μεγάλη ιστορία;
Κ.Π.: Ομολογώ ότι νιώθω περήφανη και χαρούμενη. Ένα σχολείο που ξεκίνησε με τόση ιστορία και με τον κόπο των Βεροιέων, θα θέλαμε να αποδώσει και τους ανάλογους καρπούς. Σήμερα που τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα από το πώς ξεκίνησε, πρέπει να αποδίδει όσο πιο πολλά οφέλη γίνεται για το μαθητή. Εγώ σαν διευθύντρια προσπαθώ να κάνω ένα χαρούμενο σχολείο για να στεγάζει και χαρούμενους μαθητές έτοιμους να δώσουν ό,τι καλύτερο έχουν. Πρέπει το σχολείο να είναι μια ευχάριστη εμπειρία για το παιδί.
arive: Ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο σας και τις γνώσεις που μοιραστήκατε μαζί μας.
Κ.Π.:Ευχαριστώ κι εγώ πολύ και μακάρι να βοήθησα.
«Το χτίσιμο ενός σχολείου είναι επένδυση για μια κοινωνία καθώς περνάει από τη μία γενιά στην άλλη και αποδίδει συνεχώς καρπούς.»
κείμενο_συνέντευξη_φωτογραφίες | ιωάννα_αναστασιάδου

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου