ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ:
ΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ ΚΑI ΟΔΥΝΗΣ
Φ. Κ. Βώρος Αφιερώνεται σε όσους διώχτηκαν για την ιδεολογία τους
Μέρος 2ο
β. Άλλοι είχαν επιστρέψει στα σχολεία τους αλλά κατηγορούνταν ως αριστεροί και διώκονταν, φυλακίζονταν, απολύονταν από την εκπαιδευτική υπηρεσία, εξορίζονταν, με παντοίους τρόπους εμποδίζονταν να ενταχθούν στην ειρηνική και δημιουργική ζωή. (Θα δούμε παρακάτω επώνυμα παραδείγματα).
Περίπτωση Ελευθερίου Κολοβού, μαθηματικού
α. Το «Εκπαιδευτικόν Συμβούλιον» Μέσης Εκπαιδεύσεως της ΙΒ ' Περιφερείας (Ιωαννίνων), ακούσαν... μελετήσαν... ιδόν την διάταξιν του άρθρου 68 του νόμου Α.Ν .1942/ 1939 αποφασίζει ομοφώνως... την ποινήν της οριστικής απολύσεως του Ελευθερίου Κολοβού δι’ αυτόβουλον εγκατάλειψιν της θέσεώς του πλέον των 10 ημερών.. και δι’ ασύγγνωστον αμέλειαν ...και δι’ επίδειξιν ασυμβιβάστου διαγωγής..., εφ’ όσον ασχολείται με έργα περιστρεφόμενα περί πολιτικάς διαμάχας.
Ο Πρόεδρος Τα μέλη
Ρ. Αναγνωστάκης Εμμ. Καπαρός
Εν Ιωαννίνοις τη 10 lουλίου 1945 Ν. Ζαχαριάδης
Γ .Παπανικολάου
β. Επιτροπή, που συγκροτήθηκε σύμφωνα με το νόμο 2180/1940, με την πράξη της αριθ. 9/1945
«απεφάσισε
την διαγραφήν της αιτήσεως διορισμού σας εκ του βιβλίου διοριστέων λειτουργών Μέσης Εκπαιδεύσεως, δι’ έλλειψιν ηθικής ικανότητος, της πρεπούσης χρηστότητος και κοινωνικής και υπηρεσιακής συμπεριφοράς...»...
Εν Αθήναις τη 1 Νοεμβρίου 1945
Εντολή Υπουργού
Ο Δ/ντής Μ.Ε.
Ι. Αναστασόπουλος
Περίπτωση του Σπ. Λουκάτου, φιλολόγου-ιστορικού
Διορίστηκε τον Απρίλη του 1942 στο Γυμνάσιο Ληξουρίου. Με την απόφαση 2733/30.10.1944 του Πολιτικού Διοικητή Κεφαλληνίας-Ιθάκης διορίστηκε μέλος του προσωρινού Εκπαιδευτικού Συμβουλίου του νομού Κεφαλληνίας (για το θεσμό αυτό βλέπε και έγγραφα Λ. Κολοβού).
Στις 29.11.1945 υποβάλλει στο Υπουργείο Παιδείας την Απολογία του για την ως τότε δράση του (αποδεικτικό 4305/29.11.1945 που υπογράφει ο τότε Πρόεδρος του Εκπ/κού Συμβουλίου του Υπουργείου Παιδείας).
Στις 16 του Γενάρη 1946 «άνωθεν εντολή» φτάνει στο Γυμνάσιο Ληξουρίου για την απαλλαγή του Σπ. Λουκάτου από τα καθήκοντά του.
γ. Άλλοι (ακόμα και σπουδαστές ή συγγενείς διωκόμενων αριστερών) χαρακτηρίζονταν εχθροί του καθεστώτος και καταδιώκονταν κατά τη διάρκεια του Εμφύλιου (1946-49).
δ. Όσοι είχαν καταφύγει στο β' Αντάρτικο κι επιβίωσαν ως το 1948- 49 κατέληξαν πολιτικοί πρόσφυγες στις ανατολικές σοσιαλιστικές χώρες και οι πιο πολλοί ασχολήθηκαν εκεί με την εκπαίδευση των προσφυγόπουλων16.
Η περίπτωση του Θ. Μητσόπουλου
Ο πόλεμος τον βρήκε δάσκαλο νεοδιόριστο στην περιοχή Κιλκίς (κατάγεται από την Αρκαδία). Το 1942 βγήκε στο βουνό. Υπήρξε καπετάνιος (με το ψευδώνυμο Σταύρος) του 30ού Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Το 1945, ύστερα από τη «Συμφωνία» της Βάρκιζας φυλακίστηκε. Όταν βγήκε από τη φυλακή κινδύνευε από τους παρακρατικούς. Πήρε μέρος στο β΄ αντάρτικο. Ήταν βέβαια ανάμεσα στους πρώτους που απολύθηκαν με τη Συντακτική Πράξη 59 του 1946.
Στο ΦΕΚ 324 (τεύχος τρίτο) της 17 Δεκ. 1946 διαβάζουμε: «Δια β. Διαταγμάτων... απολύονται:
Ο δημοδιδάσκαλος του δημοτικού σχολείου Ανατολής περιφερείας Συντικής Αθανάσιος Μητσόπουλος, διότι φυγοδικών έχει εγκαταλείψει την θέσιν του πλέον των δέκα ημερών από 8 Ιανουαρίου 1946.
Ο δημοδιδάσκαλος του δημοτικού σχολείου Παλαιομύλου
περιφερείας Φωκίδος Νικόλαος Τριανταφύλλου, διότι φυγοδικών έχει εγκαταλείψει την θέσιν του πλέον των δέκα ημερών από 1 ης Ιουλίου 1943...».
Όταν η χώρα έχει υποστεί τρομακτική αραίωση πληθυσμού (από τον πόλεμο 1940-44, τον Εμφύλιο 1944-49, τις συλλήψεις -εξορίες-φυλακίσεις 1945-49, την προσφυγιά 1948-49) και είχε κάπως κορεστεί η αντιεαμική μανία των απόντων από την Αντίσταση, τότε πια είχε ωριμάσει η στιγμή, δηλαδή ήταν έκδηλη η ανάγκη για κάποια «μέτρα επιείκειας». Τότε επανακρίθηκαν μερικοί από τους απολυμένους, που ζούσαν εντός της χώρας, και μερικοί επανήλθαν στην εκπαιδευτική υπηρεσία (1951-52), πάντα βέβαια κάτω από το ανακριτικό και καχύποπτο βλέμμα της εθνικόφρονης εξουσίαςl7, που την βάραινε αδυσώπητα η ενοχή ότι αυτή είχε απουσιάσει από την Εθνική Αντίσταση και είχε ανάγκη να ταπεινώνει εκείνους που είχαν τιμήσει την Πατρίδα τον καιρό της Εθνικής Αντίστασης.
Τα νομικά πλαίσια των διώξεων
Όπως είναι γνωστό, στο μεταβαρκιζιανό Κράτος τον πρώτο λόγο για την επιβολή της εθνικής και ηθικής αταξίας είχαν τα παρακρατικά όργανα. Αλλά και η επίφαση νομιμότητας κρίθηκε αναγκαία και διαμορφώθηκε σταδιακά ένα νομικό πλαίσιο, που τα επιμέρους τμήματά του μπορούν να ταξινομηθούν ως εξής:
α. Το «ιδιώνυμο» (του 1929) και οι νόμοι της δικτατορίας (1936-41) αποτελούσαν μια έτοιμη αφετηρία.
β. Από τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φλεβάρης 1945) ως τη σύνοδο της πρώτης μεταπολεμικής Βουλής, που πρόκυψε από τις «εκλογές» της 31 Μάρτη 1946, το Κράτος πλάταινε τη «βάρβαρη νομοθεσία» του με «Συντακτικές Πράξεις» (θα τις καταγράψουμε παρακάτω, μερικές).
γ. Όταν πια άρχισε το νομοθετικό έργο της η Βουλή του 1946, έχουμε μια σειρά «Ψηφίσματα» (π.χ. το Γ ' και το Θ ' , που θα μας απασχολήσουν) εμπνευσμένα από το άγριο κλίμα του Εμφύλιου.
Βασικό γνώρισμα όλων αυτών των νομοθετημάτων είναι ότι καθιερώνουν «έκτακτα μέτρα», παρακάμπτουν διαδικασίες νόμιμες σε καιρούς ειρήνης, εισάγουν διαδικασίες νομιμοφανείς, συνοπτικές, αυθαίρετες.
δ. Παραδίνουν σε «Επιτροπές», σε περιφερειακά όργανα, σε υπηρεσίες ξένες προς την Εκπαίδευση και τη Δικαιοσύνη, αρμοδιότητες και δικαιοδοσίες να κρίνουν και να απολύουν εκπαιδευτικούς για το ήθος τους ή για τα φρονήματά τους!
Ενα άλλο τυπικό δείγμα περιπετειών εκπαιδευτικού επικίνδυνου
για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια της χώρας:
α. Η Αναστασία Καραΐκα, νηπιαγωγός στο δημοτικό σχολείο Καρδιάς Εορδαίας, με υπουργική απόφαση (72475/19.2.1947) που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 64/1947 (τ. Γ') «ετέθη εις ειδικήν διαθεσιμότητα» κατά το άρθρον 7 του από 28.8.1946 Ψηφίσματος και δέον όπως απέχει του λοιπού των καθηκόντων της...
Εντολή Υπουργού
Ο Γενικός Γραμματεύς
K. Γιαννακόπουλος
β. Η Αναστασία Καραΐκα με Β.Δ. της 15.7.47 (που δημοσιεύτηκε την 29.7.47 στο ΦΕΚ 165/1947, τεύχος Γ') απoλύθηκε από την υπηρεσία ως «εμπίπτων (!) εις τας διατάξεις του υπό στοιχείον Θ'/1946 ψηφίσματος περί εξυγιάνσεως των δημοσίων υπηρεσιών»!
Ο Υπουργός
Α. Παπαδήμος
γ. Ανακοινούμεν υμίν ότι δια Β.Δ. εκδοθέντος την 22.5.1951... ανεκλήθη το Β.Δ. περί απολύσεώς σας εκ της Υπηρεσίας...
" Οθεν παρακαλούμεν όπως...
(Ανάλογες περιπέτειες είχε η Αν. Καραΐκα και τον καιρό της Εθνοσωτήριας ένοπλης αμάθειας 1967-74).
Οι Νόμοι, τα Ψηφίσματα, οι Συντακτικές Πράξεις εκτελούνται με αποφάσεις ή διατάγματα, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Στα παραδείγματα που ακολουθούν θα έχουμε συχνές παραπομπές σε Φ.Ε.Κ. της περιόδου 1945-1952 (Περιβόλι «εθνικοφροσύνης», περιφρόνηση της δικαιοσύνης και εγκληματική αδιαφορία για την κοινωνία και την Πατρίδα, ειδικά την Εκπαίδευση).
Πρώτες ομαδικές απολύσεις εκπαιδευτικών
ΦΕΚ 25/21.9.1946
ΦΕΚ 272/11.10.1946
ΦΕΚ 303/21.10.1946
ΦΕΚ 324/17 .12.1946
ΦΕΚ 345/31.12.1946
«Εις ειδικήν κατάστασιν διαθεσιμότητος προς κρίσιν...»
ΦΕΚ 278/18.10.1946
ΦΕΚ 289/4.11.1946
ΦΕΚ 328/19.12.1946
Απόλυση του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Ν. Βέη
(Λίγο αργότερα απολύθηκαν οι: Χαρ. Θεοδωρίδης και Γιάννης Ιμβριώτης του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Και άλλοι.
Μιχ. Παπαμαύρος παιδαγωγός
Από το Φροντιστήριο στο Καρπενήσι-Τροβάτο* έρημος στην Αθήνα. Σε λίγο (1945) χωρίς ένταλμα και κατηγορητήριο στις φυλακές Χατζηκώστα (στην οδό Πειραιώς, όπου σήμερα το IΚΑ). Από κει, τέλος του 1945 στη Γυάρο. Κι εκεί... το πρόγραμμά του:
Η φυλακή πρέπει να γίνει σχολείο. Οργάνωσε πρόγραμμα μαθημάτων, για τους κρατουμένους. Από κει στις φυλακές Αίγινας, ως τις 27 Ιουλίου 1952. Μεταγωγή στις φυλακές Αβέρωφ και ύστερα από ένα μήνα «αποφυλακιστήριο», στις 25 Αυγούστου 1952.
*Χάρη Σακελλαρίου, Παπαμαύρος, σελ. 140.
ΦΕΚ 132/9.6.1947
απολύονται:
Ο δημοδιδάσκαλος του δημοτικού σχολείου Τσούκας Φθιώτιδος Ηλίας Ξηροτυρης, δι’ εγκατάλειψιν θέσεως πέραν των
10 ημερών.
Ο δημοδιδάσκαλος του δημοτικού σχολείου Καλαμπάκας Αλέξιος Αλεξίου ως εκτοπισθείς οριστικώς δια τελεσιδίκου αποφάσεως της Δευτεροβαθμίου Επιτροπής Ασφαλείας από 27 Ιουνίου 1946.
Ο δημοδιδάσκαλος του δημοτικού σχολείου Μελίας Αλεξαν- δρουπόλεως Νικόλαος Καρτσάς, διότι εξετοπίσθη δια τελεσιδίκου αποφάσεως της Δευτεροβ. Επιτροπής Ασφαλείας από 23 Ιανουαρίου 1947 .
Πιο αναλυτικά:
.α. Συντακτική πράξις 25/21.3.1945:
«Περί εκκαθαρίσεως των κρατικών οργανισμών εκ των λαβόντων μέρος εις το στασιαστικόν κίνημα της 3ης Δεκεμβρίου 1944».
άρθρον 1. Δημόσιοι υπάλληλοι... εφ’ όσον συμμετέσχον ή συνήργησαν εις την εκδήλωσιν της στάσεως της 3ης Δεκεμβρίου 1944 τίθενται εις διαθεσιμότητα...
άρθρον 2. ...μετά συμφωνον γνώμην τριμελούς επιτροπής...
άρθρον 3. Η θέσις εις διαθεσιμότητα... ενεργείται δι’ αποφάσεως του οικείου υπουργού...
άρθρον 7 . Οι... τιθέμενοι εις διαθεσιμότητα θα μείνωσιν εις την κατάστασιν ταύτην μέχρι τον οριστικόν κανονισμόν της θέσεως αυτών παρά της μετά την ενέργειαν εκλογών σχηματισθησομένης Κυβερνήσεως...
(Εκλογές έγιναν την 31.3.1946. Την ίδια μέρα άρχιζε και τυπικά ο Εμφυλιος18. Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα το βαρκιζιανό κράτος ξεπέρασε τον εαυτό του ).
β. Συντακτική Πράξις 59/1945 .
(ΦΕΚ 164/27.6.1945/ τεύχος Α΄):
«Περί καθορισμού της οργανικής συνθέσεως των δημοσίων ή δημοσίου χαρακτήρος υπηρεσιών...
άρθρον 1. Από της 16 Ιουλίου καταργούνται πάσαι αι οργανικαί θέσεις του προσωπικού... αι συσταθείσαι από της 18 Απριλίου 1941 μέχρι και της 17 Οκτωβρίου 1944, εκτός εκείνων, αίτινες ήθελαν κριθεί διατηρητέαι δι’ αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου... ., .
άρθρον 2. Πάντες οι από 28.4.1941 μέχρι και 17.10.1945 διορισθέντες... απολύονται. Η απόλυσις τούτων συντελείται αυτοδικαίως...
άρθρον 7…. Συνιστάται παρ’ εκάστω Υπουργείω Υπηρεσιακόν Συμβούλιον... Επιτρέπεται όπως συνιστώνται πλείονα του ενός Υπηρεσιακά Συμβούλια.
άρθρον 10. Υπάλληλοι οίτινες... απολύονται αυτοδικαίως ...Προτιμώνται κατά την εν τω μέλλοντι πλήρωσιν θέσεων δια διορισμού... εφ’ όσον επεδείξαντο χρηστότητα... Δύναται να συσταθεί... ιδία υπηρεσία... αρμοδιότητα έχουσα τον καταρτισμόν μητρώου των απολυομένων και τον καθορισμόν της σειράς προτιμήσεως αυτών κατά την εν τω μέλλοντι πλήρωσιν θέσεων».
Μερικά σχόλια στο κείμενο αυτό:
α. Απολύονται... όλοι, αλλά:
β. Προτιμώνται για αναδιορισμό «εφόσον επεδείξαντο...».
γ. Κατά τη γνώμη Υπηρεσιακού Συμβουλίου και
δ. Σύμφωνα με τη σειρά προτίμησης κλπ.
Έτσι το Κράτος έχει την ευχέρεια να απαλλαγεί με μια μονοκονδυλιά από όλους τους ανεπιθύμητους και να επαναφέρει τους επιθυμητούς με τα κριτήριά τουl9.
ΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ ΚΑI ΟΔΥΝΗΣ
Φ. Κ. Βώρος Αφιερώνεται σε όσους διώχτηκαν για την ιδεολογία τους
Μέρος 2ο
β. Άλλοι είχαν επιστρέψει στα σχολεία τους αλλά κατηγορούνταν ως αριστεροί και διώκονταν, φυλακίζονταν, απολύονταν από την εκπαιδευτική υπηρεσία, εξορίζονταν, με παντοίους τρόπους εμποδίζονταν να ενταχθούν στην ειρηνική και δημιουργική ζωή. (Θα δούμε παρακάτω επώνυμα παραδείγματα).
Περίπτωση Ελευθερίου Κολοβού, μαθηματικού
α. Το «Εκπαιδευτικόν Συμβούλιον» Μέσης Εκπαιδεύσεως της ΙΒ ' Περιφερείας (Ιωαννίνων), ακούσαν... μελετήσαν... ιδόν την διάταξιν του άρθρου 68 του νόμου Α.Ν .1942/ 1939 αποφασίζει ομοφώνως... την ποινήν της οριστικής απολύσεως του Ελευθερίου Κολοβού δι’ αυτόβουλον εγκατάλειψιν της θέσεώς του πλέον των 10 ημερών.. και δι’ ασύγγνωστον αμέλειαν ...και δι’ επίδειξιν ασυμβιβάστου διαγωγής..., εφ’ όσον ασχολείται με έργα περιστρεφόμενα περί πολιτικάς διαμάχας.
Ο Πρόεδρος Τα μέλη
Ρ. Αναγνωστάκης Εμμ. Καπαρός
Εν Ιωαννίνοις τη 10 lουλίου 1945 Ν. Ζαχαριάδης
Γ .Παπανικολάου
β. Επιτροπή, που συγκροτήθηκε σύμφωνα με το νόμο 2180/1940, με την πράξη της αριθ. 9/1945
«απεφάσισε
την διαγραφήν της αιτήσεως διορισμού σας εκ του βιβλίου διοριστέων λειτουργών Μέσης Εκπαιδεύσεως, δι’ έλλειψιν ηθικής ικανότητος, της πρεπούσης χρηστότητος και κοινωνικής και υπηρεσιακής συμπεριφοράς...»...
Εν Αθήναις τη 1 Νοεμβρίου 1945
Εντολή Υπουργού
Ο Δ/ντής Μ.Ε.
Ι. Αναστασόπουλος
Περίπτωση του Σπ. Λουκάτου, φιλολόγου-ιστορικού
Διορίστηκε τον Απρίλη του 1942 στο Γυμνάσιο Ληξουρίου. Με την απόφαση 2733/30.10.1944 του Πολιτικού Διοικητή Κεφαλληνίας-Ιθάκης διορίστηκε μέλος του προσωρινού Εκπαιδευτικού Συμβουλίου του νομού Κεφαλληνίας (για το θεσμό αυτό βλέπε και έγγραφα Λ. Κολοβού).
Στις 29.11.1945 υποβάλλει στο Υπουργείο Παιδείας την Απολογία του για την ως τότε δράση του (αποδεικτικό 4305/29.11.1945 που υπογράφει ο τότε Πρόεδρος του Εκπ/κού Συμβουλίου του Υπουργείου Παιδείας).
Στις 16 του Γενάρη 1946 «άνωθεν εντολή» φτάνει στο Γυμνάσιο Ληξουρίου για την απαλλαγή του Σπ. Λουκάτου από τα καθήκοντά του.
γ. Άλλοι (ακόμα και σπουδαστές ή συγγενείς διωκόμενων αριστερών) χαρακτηρίζονταν εχθροί του καθεστώτος και καταδιώκονταν κατά τη διάρκεια του Εμφύλιου (1946-49).
δ. Όσοι είχαν καταφύγει στο β' Αντάρτικο κι επιβίωσαν ως το 1948- 49 κατέληξαν πολιτικοί πρόσφυγες στις ανατολικές σοσιαλιστικές χώρες και οι πιο πολλοί ασχολήθηκαν εκεί με την εκπαίδευση των προσφυγόπουλων16.
Η περίπτωση του Θ. Μητσόπουλου
Ο πόλεμος τον βρήκε δάσκαλο νεοδιόριστο στην περιοχή Κιλκίς (κατάγεται από την Αρκαδία). Το 1942 βγήκε στο βουνό. Υπήρξε καπετάνιος (με το ψευδώνυμο Σταύρος) του 30ού Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Το 1945, ύστερα από τη «Συμφωνία» της Βάρκιζας φυλακίστηκε. Όταν βγήκε από τη φυλακή κινδύνευε από τους παρακρατικούς. Πήρε μέρος στο β΄ αντάρτικο. Ήταν βέβαια ανάμεσα στους πρώτους που απολύθηκαν με τη Συντακτική Πράξη 59 του 1946.
Στο ΦΕΚ 324 (τεύχος τρίτο) της 17 Δεκ. 1946 διαβάζουμε: «Δια β. Διαταγμάτων... απολύονται:
Ο δημοδιδάσκαλος του δημοτικού σχολείου Ανατολής περιφερείας Συντικής Αθανάσιος Μητσόπουλος, διότι φυγοδικών έχει εγκαταλείψει την θέσιν του πλέον των δέκα ημερών από 8 Ιανουαρίου 1946.
Ο δημοδιδάσκαλος του δημοτικού σχολείου Παλαιομύλου
περιφερείας Φωκίδος Νικόλαος Τριανταφύλλου, διότι φυγοδικών έχει εγκαταλείψει την θέσιν του πλέον των δέκα ημερών από 1 ης Ιουλίου 1943...».
Όταν η χώρα έχει υποστεί τρομακτική αραίωση πληθυσμού (από τον πόλεμο 1940-44, τον Εμφύλιο 1944-49, τις συλλήψεις -εξορίες-φυλακίσεις 1945-49, την προσφυγιά 1948-49) και είχε κάπως κορεστεί η αντιεαμική μανία των απόντων από την Αντίσταση, τότε πια είχε ωριμάσει η στιγμή, δηλαδή ήταν έκδηλη η ανάγκη για κάποια «μέτρα επιείκειας». Τότε επανακρίθηκαν μερικοί από τους απολυμένους, που ζούσαν εντός της χώρας, και μερικοί επανήλθαν στην εκπαιδευτική υπηρεσία (1951-52), πάντα βέβαια κάτω από το ανακριτικό και καχύποπτο βλέμμα της εθνικόφρονης εξουσίαςl7, που την βάραινε αδυσώπητα η ενοχή ότι αυτή είχε απουσιάσει από την Εθνική Αντίσταση και είχε ανάγκη να ταπεινώνει εκείνους που είχαν τιμήσει την Πατρίδα τον καιρό της Εθνικής Αντίστασης.
Τα νομικά πλαίσια των διώξεων
Όπως είναι γνωστό, στο μεταβαρκιζιανό Κράτος τον πρώτο λόγο για την επιβολή της εθνικής και ηθικής αταξίας είχαν τα παρακρατικά όργανα. Αλλά και η επίφαση νομιμότητας κρίθηκε αναγκαία και διαμορφώθηκε σταδιακά ένα νομικό πλαίσιο, που τα επιμέρους τμήματά του μπορούν να ταξινομηθούν ως εξής:
α. Το «ιδιώνυμο» (του 1929) και οι νόμοι της δικτατορίας (1936-41) αποτελούσαν μια έτοιμη αφετηρία.
β. Από τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φλεβάρης 1945) ως τη σύνοδο της πρώτης μεταπολεμικής Βουλής, που πρόκυψε από τις «εκλογές» της 31 Μάρτη 1946, το Κράτος πλάταινε τη «βάρβαρη νομοθεσία» του με «Συντακτικές Πράξεις» (θα τις καταγράψουμε παρακάτω, μερικές).
γ. Όταν πια άρχισε το νομοθετικό έργο της η Βουλή του 1946, έχουμε μια σειρά «Ψηφίσματα» (π.χ. το Γ ' και το Θ ' , που θα μας απασχολήσουν) εμπνευσμένα από το άγριο κλίμα του Εμφύλιου.
Βασικό γνώρισμα όλων αυτών των νομοθετημάτων είναι ότι καθιερώνουν «έκτακτα μέτρα», παρακάμπτουν διαδικασίες νόμιμες σε καιρούς ειρήνης, εισάγουν διαδικασίες νομιμοφανείς, συνοπτικές, αυθαίρετες.
δ. Παραδίνουν σε «Επιτροπές», σε περιφερειακά όργανα, σε υπηρεσίες ξένες προς την Εκπαίδευση και τη Δικαιοσύνη, αρμοδιότητες και δικαιοδοσίες να κρίνουν και να απολύουν εκπαιδευτικούς για το ήθος τους ή για τα φρονήματά τους!
Ενα άλλο τυπικό δείγμα περιπετειών εκπαιδευτικού επικίνδυνου
για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια της χώρας:
α. Η Αναστασία Καραΐκα, νηπιαγωγός στο δημοτικό σχολείο Καρδιάς Εορδαίας, με υπουργική απόφαση (72475/19.2.1947) που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 64/1947 (τ. Γ') «ετέθη εις ειδικήν διαθεσιμότητα» κατά το άρθρον 7 του από 28.8.1946 Ψηφίσματος και δέον όπως απέχει του λοιπού των καθηκόντων της...
Εντολή Υπουργού
Ο Γενικός Γραμματεύς
K. Γιαννακόπουλος
β. Η Αναστασία Καραΐκα με Β.Δ. της 15.7.47 (που δημοσιεύτηκε την 29.7.47 στο ΦΕΚ 165/1947, τεύχος Γ') απoλύθηκε από την υπηρεσία ως «εμπίπτων (!) εις τας διατάξεις του υπό στοιχείον Θ'/1946 ψηφίσματος περί εξυγιάνσεως των δημοσίων υπηρεσιών»!
Ο Υπουργός
Α. Παπαδήμος
γ. Ανακοινούμεν υμίν ότι δια Β.Δ. εκδοθέντος την 22.5.1951... ανεκλήθη το Β.Δ. περί απολύσεώς σας εκ της Υπηρεσίας...
" Οθεν παρακαλούμεν όπως...
(Ανάλογες περιπέτειες είχε η Αν. Καραΐκα και τον καιρό της Εθνοσωτήριας ένοπλης αμάθειας 1967-74).
Οι Νόμοι, τα Ψηφίσματα, οι Συντακτικές Πράξεις εκτελούνται με αποφάσεις ή διατάγματα, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Στα παραδείγματα που ακολουθούν θα έχουμε συχνές παραπομπές σε Φ.Ε.Κ. της περιόδου 1945-1952 (Περιβόλι «εθνικοφροσύνης», περιφρόνηση της δικαιοσύνης και εγκληματική αδιαφορία για την κοινωνία και την Πατρίδα, ειδικά την Εκπαίδευση).
Πρώτες ομαδικές απολύσεις εκπαιδευτικών
ΦΕΚ 25/21.9.1946
ΦΕΚ 272/11.10.1946
ΦΕΚ 303/21.10.1946
ΦΕΚ 324/17 .12.1946
ΦΕΚ 345/31.12.1946
«Εις ειδικήν κατάστασιν διαθεσιμότητος προς κρίσιν...»
ΦΕΚ 278/18.10.1946
ΦΕΚ 289/4.11.1946
ΦΕΚ 328/19.12.1946
Απόλυση του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Ν. Βέη
(Λίγο αργότερα απολύθηκαν οι: Χαρ. Θεοδωρίδης και Γιάννης Ιμβριώτης του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Και άλλοι.
Μιχ. Παπαμαύρος παιδαγωγός
Από το Φροντιστήριο στο Καρπενήσι-Τροβάτο* έρημος στην Αθήνα. Σε λίγο (1945) χωρίς ένταλμα και κατηγορητήριο στις φυλακές Χατζηκώστα (στην οδό Πειραιώς, όπου σήμερα το IΚΑ). Από κει, τέλος του 1945 στη Γυάρο. Κι εκεί... το πρόγραμμά του:
Η φυλακή πρέπει να γίνει σχολείο. Οργάνωσε πρόγραμμα μαθημάτων, για τους κρατουμένους. Από κει στις φυλακές Αίγινας, ως τις 27 Ιουλίου 1952. Μεταγωγή στις φυλακές Αβέρωφ και ύστερα από ένα μήνα «αποφυλακιστήριο», στις 25 Αυγούστου 1952.
*Χάρη Σακελλαρίου, Παπαμαύρος, σελ. 140.
ΦΕΚ 132/9.6.1947
απολύονται:
Ο δημοδιδάσκαλος του δημοτικού σχολείου Τσούκας Φθιώτιδος Ηλίας Ξηροτυρης, δι’ εγκατάλειψιν θέσεως πέραν των
10 ημερών.
Ο δημοδιδάσκαλος του δημοτικού σχολείου Καλαμπάκας Αλέξιος Αλεξίου ως εκτοπισθείς οριστικώς δια τελεσιδίκου αποφάσεως της Δευτεροβαθμίου Επιτροπής Ασφαλείας από 27 Ιουνίου 1946.
Ο δημοδιδάσκαλος του δημοτικού σχολείου Μελίας Αλεξαν- δρουπόλεως Νικόλαος Καρτσάς, διότι εξετοπίσθη δια τελεσιδίκου αποφάσεως της Δευτεροβ. Επιτροπής Ασφαλείας από 23 Ιανουαρίου 1947 .
Πιο αναλυτικά:
.α. Συντακτική πράξις 25/21.3.1945:
«Περί εκκαθαρίσεως των κρατικών οργανισμών εκ των λαβόντων μέρος εις το στασιαστικόν κίνημα της 3ης Δεκεμβρίου 1944».
άρθρον 1. Δημόσιοι υπάλληλοι... εφ’ όσον συμμετέσχον ή συνήργησαν εις την εκδήλωσιν της στάσεως της 3ης Δεκεμβρίου 1944 τίθενται εις διαθεσιμότητα...
άρθρον 2. ...μετά συμφωνον γνώμην τριμελούς επιτροπής...
άρθρον 3. Η θέσις εις διαθεσιμότητα... ενεργείται δι’ αποφάσεως του οικείου υπουργού...
άρθρον 7 . Οι... τιθέμενοι εις διαθεσιμότητα θα μείνωσιν εις την κατάστασιν ταύτην μέχρι τον οριστικόν κανονισμόν της θέσεως αυτών παρά της μετά την ενέργειαν εκλογών σχηματισθησομένης Κυβερνήσεως...
(Εκλογές έγιναν την 31.3.1946. Την ίδια μέρα άρχιζε και τυπικά ο Εμφυλιος18. Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα το βαρκιζιανό κράτος ξεπέρασε τον εαυτό του ).
β. Συντακτική Πράξις 59/1945 .
(ΦΕΚ 164/27.6.1945/ τεύχος Α΄):
«Περί καθορισμού της οργανικής συνθέσεως των δημοσίων ή δημοσίου χαρακτήρος υπηρεσιών...
άρθρον 1. Από της 16 Ιουλίου καταργούνται πάσαι αι οργανικαί θέσεις του προσωπικού... αι συσταθείσαι από της 18 Απριλίου 1941 μέχρι και της 17 Οκτωβρίου 1944, εκτός εκείνων, αίτινες ήθελαν κριθεί διατηρητέαι δι’ αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου... ., .
άρθρον 2. Πάντες οι από 28.4.1941 μέχρι και 17.10.1945 διορισθέντες... απολύονται. Η απόλυσις τούτων συντελείται αυτοδικαίως...
άρθρον 7…. Συνιστάται παρ’ εκάστω Υπουργείω Υπηρεσιακόν Συμβούλιον... Επιτρέπεται όπως συνιστώνται πλείονα του ενός Υπηρεσιακά Συμβούλια.
άρθρον 10. Υπάλληλοι οίτινες... απολύονται αυτοδικαίως ...Προτιμώνται κατά την εν τω μέλλοντι πλήρωσιν θέσεων δια διορισμού... εφ’ όσον επεδείξαντο χρηστότητα... Δύναται να συσταθεί... ιδία υπηρεσία... αρμοδιότητα έχουσα τον καταρτισμόν μητρώου των απολυομένων και τον καθορισμόν της σειράς προτιμήσεως αυτών κατά την εν τω μέλλοντι πλήρωσιν θέσεων».
Μερικά σχόλια στο κείμενο αυτό:
α. Απολύονται... όλοι, αλλά:
β. Προτιμώνται για αναδιορισμό «εφόσον επεδείξαντο...».
γ. Κατά τη γνώμη Υπηρεσιακού Συμβουλίου και
δ. Σύμφωνα με τη σειρά προτίμησης κλπ.
Έτσι το Κράτος έχει την ευχέρεια να απαλλαγεί με μια μονοκονδυλιά από όλους τους ανεπιθύμητους και να επαναφέρει τους επιθυμητούς με τα κριτήριά τουl9.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου