Δάσκαλοι : Γιώργος Βαλέτας, Μίλτης Παρασκευαίδης, Απόστολος Αποστόλου Posted by tofistiki στο 11/05/2013
Αυτές τις μέρες που οι δάσκαλοι λοιδορούνται και βάλλονται σχεδόν από παντού, θυμήθηκα το βιβλίο «Μαθητές και δάσκαλοι», που είχε αφιερώσει ο πατέρας μου στους δικούς του δασκάλους, που όπως γράφει στο οπισθόφυλλο, αποτελεί ένα μικρό φόρο τιμής στη μνήμη των άξιων δασκάλων που κυριολεκτικά διαμόρφωσαν την προσωπικότητα των μαθητών τους και τους έδωσαν το ευ ζην. Ίσως αυτό ακούγεται στις μέρες μας κάπως κλισέ και παρωχημένο, τώρα που όλοι έχουν βαλθεί να μας πείσουν πως δεν υπάρχουν τέτοιοι δάσκαλοι σήμερα.
Όμως εγώ έχω γνωρίσει τέτοιους δασκάλους, κι έχω φίλους μερικούς τέτοιους ανθρώπους, σαν τη Σάσα, τη Σούλα, την Κρίνα, την Ελένη, τον Στέλιο, τη Σοφία, την Τασούλα, δασκάλους που μέσα σε αντίξοες συνθήκες δίνουν καθημερινά, κομμάτια από την ψυχή τους για να μορφώσουν τα παιδιά μας. Αφιερωμένο σ’ αυτούς κι αυτές λοιπόν, το σημερινό απόσπασμα.
Γιώργος Βαλέτας
Τον είχαμε ελληνιστή στην 1η και 2η οκταταξίου. Ήταν θυμάμαι άνθρωπος πληθωρικός και παρορμητικός. Εκείνη την εποχή ολοκλήρωνε το βιβλίο του για το έργο του Παπαδιαμάντη και η συγκυρία αυτή είχε πολύ ευεργετικά αποτελέσματα για μας, γιατί μας βοήθησε να γνωρίσουμε μερικά από τα αριστουργήματα του μεγάλου Σκιαθίτη. Συνήθως δεν δίδασκε από την έδρα, αλλά βηματίζοντας στο πλάτος της τάξης, μπροστά από τα πρώτα θρανία. Μια φορά που μας απάγγειλε ένα δημοτικό που έλεγε
Απ΄τα μαλλιά την άρπαξε
Κι η κόρη κλαίει και σκούζει….
άρπαξε από τα μαλλιά έναν από τους μαθητές των πρώτων θρανίων.
Γενικά δεν ήταν μόνο λαμπρός φιλόλογος αλλά και αρκετά τρελός. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο επεισόδιο. Όπως γράφω πιο μπροστά, οι βαθμοφόροι της ΕΟΝ είχαν αποχτήσει μεγάλη έπαρση και αυθάδεια. Όταν καθιερώθηκε η Τετάρτη ως «Ημέρα της Νεολαίας», κατά την οποίαν δε γίνονταν μαθήματα παρά προπαγανδιστικές ομιλίες, «εθνικοπλαστικές» διαλέξεις ή, στην καλύτερη περίπτωση, ημερήσιες εκδρομές, ήρθε στο Γυμνάσιο ένας βαθμοφόρος φαλαγγίτης, εν στολή εποχούμενος ποδηλάτου, με το οποίο διέτρεξε τους διαδρόμους, πήγε ως την τάξη που δίδασκε ο Βαλέτας, έσπρωξε με το ποδήλατό του (!) την πόρτα, μπήκε μέσα, χωρίς να κατεβεί από το ποδήλατο, χαιρέτησε φασιστικά και ανακοίνωσε το νέο μέτρο.
Ο Βαλέτας έγινε έξαλλος. Χωρίς να λογαριάσει ενδεχόμενες συνέπειες, βούτηξε τον φαλαγγίτη, τον κατέβασε από το ποδήλατο, τον πλάκωσε στις σφαλιάρες και τον πέταξε κλωτσηδόν έξω από την αίθουσα. Περιέργως δεν επακολούθησε καμιά ενέργεια σε βάρος του.
Το συγγραφικό έργο του Βαλέτα είναι εξαιρετικά εκτεταμένο και περιλαμβάνει μελέτες, όπως εκείνη για το έργο του Παπαδιαμάντη, δοκίμια, όπως «της Ρωμιοσύνης», φιλολογικά λεξικά, μέχρι και θεολογικά άρθρα.
Μίλτης Παρασκευαϊδης
Με την πρώτη μέρα που μπήκε στην τάξη μας, μας πήρε τον αέρα. Η αλήθεια είναι πως, ύστερα από ένα χρόνο ρεμπελιό, δεν ήμασταν πια σχολική τάξη αλλά μάλλον ορδή ημιαγρίων ταραχοποιών. Ο καινούργιος όμως δε σήκωνε τέτοια. Την πρώτη κι όλας μέρα πέταξε έξω τον Πατλάκα, το Χατζηγιάννη, το Χατζηλάμπρου κι άλλους δυο τρεις που θορυβούσαν περισσότερο του ανεκτού.
Για πολλές βδομάδες η σκιά του καινούργιου καθηγητή ήταν δυσανάλογα βαρύτερη και μεγαλύτερη απ’ ό,τι αντιστοιχούσε στο λιγνό κορμί του. Για πρώτη φορά οι πρώην ρέμπελοι μαθητές αισθανθήκαμε πάνω μας μιαν εξουσία, που δε μπορούσαμε ούτε να την αγνοήσουμε ούτε να την ανατρέψουμε. Στα διαλείμματα σχολιάζαμε με κακή διάθεση το νέο μπελά που μας βρήκε. Έχοντας θάρρος με τον πατέρα μου, του μετέφερα την ομόφωνη άποψη της τάξης.
«Ο καινούργιος καθηγητής μας είναι μεγάλο κέρατο»
Ο παριστάμενος όμως στη συζήτηση Χαράλαμπος*, στενός φίλος κι αιώνιος συμπαίκτης του πατέρα μου στο σκάκι, που συνήθως δεχόταν με συγκατάβαση και εύθυμη διάθεση τις διάφορες απόψεις μου, αυτή τη φορά μού ΄βαλε πάγο.
«Κάνεις μεγάλο λάθος κι εσύ κι οι άλλοι. Ο Μίλτης είναι σπουδαίος άνθρωπος και άριστος δάσκαλος».
Κατάπια τη γλώσσα μου, γιατί τον Χαράλαμπο τον παραδεχόμουν απόλυτα. Άρχισα από τότε να βλέπω με άλλο μάτι τον καινούργιο καθηγητή και ανακάλυψα πως διέφερε σε όλα σχεδόν τα σημεία από τους άλλους δάσκαλους ή καθηγητές που έτυχε να περάσω από τα χέρια τους. Φαίνεται δε πως σε ανάλογα συμπεράσματα καταλήξανε και οι άλλοι συμμαθητές, γιατί από τις αρχές του ΄42, η διάθεσή μας απέναντί του άλλαξε. Καταλάβαμε πως είχαμε να κάνουμε με έναν εξαιρετικό δάσκαλο. Διαπιστώσαμε πως ο καινούργιος ήταν πολύπλευρη προσωπικότητα, δεινός φιλόλογος, εξαίρετος σκιτσογράφος, καλός ζωγράφος επίσης, εραστής της φωτογραφίας, λάτρης της μουσικής και πολύγλωσσος.
Ποτέ του δε θυμάμαι να σκαμπίλισε ή να έδειρε μαθητή, ούτε ποτέ να κράτησε στα χέρια του βίτσα ή χάρακα ή άλλο σύμβολο εξουσίας και όργανο τιμωρίας ταυτόχρονα, που άλλοι καθηγητές δεν τ’ αποχωρίζονταν ποτέ. Επιβαλλόταν με τη στάση του και με τον καιρό η προειδοποίηση:
«Πρόσεξε, γιατί θα σε πετάξω έξω!»
που ήταν η συνηθέστερη απειλή του, αποδείχτηκε το αποτελεσματικότερο σωφρονιστικό όπλο του, γιατί πολύ σύντομα ο τρόπος και το περιεχόμενο των παραδόσεων του μας συνάρπασαν και κανείς δεν ήθελε να χάσει την παράδοσή του.
Ο Μίλτης όπως κι οι περισσότεροι συνάδελφοι του και μαθητές του υπόφερε από την πείνα του πρώτου χειμώνα της Κατοχής, κατάφερε όμως να οργανώσει μια εκδρομή της τάξης μας, που μας έμεινε αξέχαστη, γιατί σ’ αντίθεση με άλλες εκδρομές δεν κουβαλήσαμε μαζί μας τρόφιμα (πού να τα βρίσκαμε άλλωστε οι πιο πολλοί) αλλά μαγειρέψαμε επί τόπου! Κατάφερε και βρήκε ένα μικρό σακί φασόλια, δωρεά ενός φίλου του εμπόρου κι ένα καζάνι, πιάτα και μαχαιροπίρουνα (δεν υπήρχε τότε η ευκολία των πλαστικών), που τα κουβαλήσαμε, εναλλασσόμενοι διαδοχικά, όλοι οι μαθητές, από το Γυμνάσιο ως την Ουτζά. Εκεί στήσαμε το καζάνι σε πέτρες, φέραμε νερό από μια κοντινή πηγή, ανάψαμε φωτιά και ο Γιώργος ο Κουκούλης, που λόγω πατρικού επαγγέλματος ήταν ειδήμων, μας μαγείρεψε μια θαυμαστή φασολάδα. Φάγαμε όλοι μέχρι σκασμού και χορτάτοι το ρίξαμε στο τραγούδι. Πολλοί από μας είχανε μήνες ίσως να χορτάσουν φαϊ. Δεν ήταν όμως μόνο η ικανοποίηση της πείνας που μας έφερε τέτοιαν ευεξία, όσο η αίσθηση πως αυτενεργούσαμε, πως μαγειρέψαμε μόνοι μας, κάτι που μόνο οι μανάδες μας έκαναν και πως ύστερα φροντίσαμε μόνοι μας να πλύνουμε το καζάνι και τα πιάτα. Με την εκδρομή αυτή ο Μίλτης κέρδισε ολοκληρωτικά την αγάπη μας. […]
Απόστολος Αποστόλου, ο Δάσκαλος
Έτσι τον έλεγαν όλοι, μαθητές του και μη. Στη Λέσβο ο τίτλος «Δάσκαλος» είχε μεγαλύτερο κύρος από τον τίτλο «Καθηγητής». Και ο Απόστολος Αποστόλου ήταν ο κατεξοχήν δάσκαλος, με την έννοια του πλάστη χαρακτήρων.
Εμείς τον πρωτογνωρίσαμε στην 4η οκταταξίου, όταν αρχίσαμε Χημεία, που είχε τη φήμη βαρετού και δύσκολου μαθήματος. Από το πρώτο του μάθημα κι όλας αλλάξαμε γνώμη. Ο Αποστόλου μας μίλησε για τη Χημεία, το περιεχόμενό της και τη σημασία της στην καθημερινή μας ζωή, με τέτοιον ενθουσιασμό και έξαρση, λες και ήταν ερωτευμένος μαζί της (και όντως ήταν) και κατάφερε να μεταδώσει τον ενθουσιασμό του στους περισσότερους από μας. Κυριολεκτικά μας συνάρπασε.
Και αυτό δεν έγινε μόνο στη δικιά μας τάξη αλλά και σε πολλές που προηγήθηκαν και σε άλλες που ακολούθησαν. Το ασυνήθιστα υψηλό ποσοστό χημικών και χημικών μηχανικών, που προέρχονται από απόφοιτους των Γυμνασίων και του Πρακτικού Λυκείου της Μυτιλήνης, οφείλεται στο πέρασμα του Αποστόλου από τα σχολειά αυτά.
Πριν διοριστεί στη Μυτιλήνη υπήρξε για ένα διάστημα βοηθός του Μιχαήλ Στεφανίδη, που υπήρξε επίσης καθηγητής στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης αλλά κατόπιν έγινε καθηγητής της Χημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με τη δικιά του ενθάρρυνση, (αλλά και υλική αρωγή σε όργανα και σκεύη) δημιούργησε με προσωπική εργασία του, στα υπόγεια του Γυμνασίου, πλήρες εργαστήριο χημείας, όπου έκανε πειράματα, που πραγματικά μάγευαν τους μαθητές. Η δικιά μας τάξη δυστυχώς δε χάρηκε τέτοια πειράματα γιατί τον χειμώνα, πριν τα αρχίσουμε, από μια σφοδρή νεροποντή πλημμύρησαν τα υπόγεια του κτιρίου και το χημείο καταστράφηκε.
Ο Δάσκαλος διέσωσε τα περισσότερα όργανα και βιβλία του εργαστηρίου, τα μετέφερε στο σπίτι του, όπου με τη βοήθεια της γυναίκας του και των θυγατέρων του, τα καθάρισαν από τις λάσπες και κατόπιν τα επέστρεψε στο Γυμνάσιο. Το Χημείο όμως δεν ανασυγκροτήθηκε παρά πολλά χρόνια αργότερα, όταν ο Δάσκαλος είχε φύγει από τη ζωή. Σήμερα υπάρχει, στην παλιά του θέση, στα υπόγεια του Γυμνασίου, λειτουργεί και ονομάζεται «Χημείο Απόστολου Αποστόλου».
Δεν ήταν όμως μόνο ο τρόπος διδασκαλίας που σε τραβούσε. Ήταν και η ίδια η προσωπικότητα του διδάσκοντος. Πρόσωπο πράο και ιλαρό, μάτια που έφεγγαν από καλοσύνη, σε πείσμα των πυκνών και άγριων φρυδιών που τα σκίαζαν, ρυτίδες γύρω από τα μάτια και το στόμα, που δείχνανε άνθρωπο που του άρεσε να γελάει και γλώσσα απλή και κατανοητή, ήταν τα στοιχεία που σε τραβούσαν με την πρώτη.
Αργότερα διαπιστώσαμε πως κάτω από αυτή την απλή και καθόλου επηρμένη όψη, κρυβόταν επιστήμονας μεγάλης αξίας. Όταν ήμουνα στην 5η τάξη ο πατέρας μου, μου έδωσε να διαβάσω ένα μικρό βιβλίο του Αποστόλου που επιγραφόταν «το πρόβλημα της ύλης, χθες και σήμερον». Με προειδοποίησε πως επρόκειτο για βιβλίο δύσκολο για ένα παιδί της ηλικίας μου (ήμουν τότε 14 χρονών), αλλά πίστευε πως θα τα έβγαζα πέρα. Και πράγματι όχι μόνο κατάφερα να το διαβάσω, αλλά να το μελετήσω σε βάθος. Το διάβαζα όλο το καλοκαίρι του ΄43, με επιμέλεια και προσήλωση, λες και θα έδινα τον Σεπτέμβρη εξετάσεις πάνω σ΄ αυτό. […]
Όπως ο Παρασκευαϊδης, ο Αρχοντίδης και πολλοί άλλοι εκπαιδευτικοί και διανοούμενοι της Λέσβου και ο Αποστόλου είχε οργανωθεί στην Αντίσταση. Εκείνος όμως αναδείχτηκε ηγέτης της. Στο τέλος της Κατοχής ήταν γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ, πόστο που κράτησε και τα επόμενα χρόνια, ώσπου άρχισαν οι διώξεις. Χαρακτηριστικό πάντως της ευσυνειδησίας και της επίγνωσης που είχε, αναφορικά με τα καθήκοντά του ως Δάσκαλου, είναι πως δε σταμάτησε να διδάσκει και όταν είχε το πόστο του Γραμματέα της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ, παρά τις δυσβάστακτες ευθύνες, που συνεπαγόταν.
Πιστεύω πως η παρουσία στην ηγεσία της Αντίστασης στη Λέσβο, ανθρώπων σαν τον Αποστόλου, τον Κανόνη, αλλά και τον Κοντάρα, ήταν καθοριστικής σημασίας. Χάρη στους φωτισμένους και πράους αυτούς ανθρώπους, επικράτησε στο νησί ατμόσφαιρα ηρεμίας και ομοψυχίας και δεν υπήρξαν υπερβολές και έκτροπα.
* Χαράλαμπος Κανόνης, αδελφικός φίλος του Μίλτη, επιστήμονας μεγάλης αξίας, και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης. Μαχητής του Δημοκρατικού Στρατού, πιάστηκε αιχμάλωτος και δολοφονήθηκε στη Χίο το 1947. Αιωνία του η μνήμη.
Αυτές τις μέρες που οι δάσκαλοι λοιδορούνται και βάλλονται σχεδόν από παντού, θυμήθηκα το βιβλίο «Μαθητές και δάσκαλοι», που είχε αφιερώσει ο πατέρας μου στους δικούς του δασκάλους, που όπως γράφει στο οπισθόφυλλο, αποτελεί ένα μικρό φόρο τιμής στη μνήμη των άξιων δασκάλων που κυριολεκτικά διαμόρφωσαν την προσωπικότητα των μαθητών τους και τους έδωσαν το ευ ζην. Ίσως αυτό ακούγεται στις μέρες μας κάπως κλισέ και παρωχημένο, τώρα που όλοι έχουν βαλθεί να μας πείσουν πως δεν υπάρχουν τέτοιοι δάσκαλοι σήμερα.
Όμως εγώ έχω γνωρίσει τέτοιους δασκάλους, κι έχω φίλους μερικούς τέτοιους ανθρώπους, σαν τη Σάσα, τη Σούλα, την Κρίνα, την Ελένη, τον Στέλιο, τη Σοφία, την Τασούλα, δασκάλους που μέσα σε αντίξοες συνθήκες δίνουν καθημερινά, κομμάτια από την ψυχή τους για να μορφώσουν τα παιδιά μας. Αφιερωμένο σ’ αυτούς κι αυτές λοιπόν, το σημερινό απόσπασμα.
Γιώργος Βαλέτας
Τον είχαμε ελληνιστή στην 1η και 2η οκταταξίου. Ήταν θυμάμαι άνθρωπος πληθωρικός και παρορμητικός. Εκείνη την εποχή ολοκλήρωνε το βιβλίο του για το έργο του Παπαδιαμάντη και η συγκυρία αυτή είχε πολύ ευεργετικά αποτελέσματα για μας, γιατί μας βοήθησε να γνωρίσουμε μερικά από τα αριστουργήματα του μεγάλου Σκιαθίτη. Συνήθως δεν δίδασκε από την έδρα, αλλά βηματίζοντας στο πλάτος της τάξης, μπροστά από τα πρώτα θρανία. Μια φορά που μας απάγγειλε ένα δημοτικό που έλεγε
Απ΄τα μαλλιά την άρπαξε
Κι η κόρη κλαίει και σκούζει….
άρπαξε από τα μαλλιά έναν από τους μαθητές των πρώτων θρανίων.
Γενικά δεν ήταν μόνο λαμπρός φιλόλογος αλλά και αρκετά τρελός. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο επεισόδιο. Όπως γράφω πιο μπροστά, οι βαθμοφόροι της ΕΟΝ είχαν αποχτήσει μεγάλη έπαρση και αυθάδεια. Όταν καθιερώθηκε η Τετάρτη ως «Ημέρα της Νεολαίας», κατά την οποίαν δε γίνονταν μαθήματα παρά προπαγανδιστικές ομιλίες, «εθνικοπλαστικές» διαλέξεις ή, στην καλύτερη περίπτωση, ημερήσιες εκδρομές, ήρθε στο Γυμνάσιο ένας βαθμοφόρος φαλαγγίτης, εν στολή εποχούμενος ποδηλάτου, με το οποίο διέτρεξε τους διαδρόμους, πήγε ως την τάξη που δίδασκε ο Βαλέτας, έσπρωξε με το ποδήλατό του (!) την πόρτα, μπήκε μέσα, χωρίς να κατεβεί από το ποδήλατο, χαιρέτησε φασιστικά και ανακοίνωσε το νέο μέτρο.
Ο Βαλέτας έγινε έξαλλος. Χωρίς να λογαριάσει ενδεχόμενες συνέπειες, βούτηξε τον φαλαγγίτη, τον κατέβασε από το ποδήλατο, τον πλάκωσε στις σφαλιάρες και τον πέταξε κλωτσηδόν έξω από την αίθουσα. Περιέργως δεν επακολούθησε καμιά ενέργεια σε βάρος του.
Το συγγραφικό έργο του Βαλέτα είναι εξαιρετικά εκτεταμένο και περιλαμβάνει μελέτες, όπως εκείνη για το έργο του Παπαδιαμάντη, δοκίμια, όπως «της Ρωμιοσύνης», φιλολογικά λεξικά, μέχρι και θεολογικά άρθρα.
Μίλτης Παρασκευαϊδης
Με την πρώτη μέρα που μπήκε στην τάξη μας, μας πήρε τον αέρα. Η αλήθεια είναι πως, ύστερα από ένα χρόνο ρεμπελιό, δεν ήμασταν πια σχολική τάξη αλλά μάλλον ορδή ημιαγρίων ταραχοποιών. Ο καινούργιος όμως δε σήκωνε τέτοια. Την πρώτη κι όλας μέρα πέταξε έξω τον Πατλάκα, το Χατζηγιάννη, το Χατζηλάμπρου κι άλλους δυο τρεις που θορυβούσαν περισσότερο του ανεκτού.
Για πολλές βδομάδες η σκιά του καινούργιου καθηγητή ήταν δυσανάλογα βαρύτερη και μεγαλύτερη απ’ ό,τι αντιστοιχούσε στο λιγνό κορμί του. Για πρώτη φορά οι πρώην ρέμπελοι μαθητές αισθανθήκαμε πάνω μας μιαν εξουσία, που δε μπορούσαμε ούτε να την αγνοήσουμε ούτε να την ανατρέψουμε. Στα διαλείμματα σχολιάζαμε με κακή διάθεση το νέο μπελά που μας βρήκε. Έχοντας θάρρος με τον πατέρα μου, του μετέφερα την ομόφωνη άποψη της τάξης.
«Ο καινούργιος καθηγητής μας είναι μεγάλο κέρατο»
Ο παριστάμενος όμως στη συζήτηση Χαράλαμπος*, στενός φίλος κι αιώνιος συμπαίκτης του πατέρα μου στο σκάκι, που συνήθως δεχόταν με συγκατάβαση και εύθυμη διάθεση τις διάφορες απόψεις μου, αυτή τη φορά μού ΄βαλε πάγο.
«Κάνεις μεγάλο λάθος κι εσύ κι οι άλλοι. Ο Μίλτης είναι σπουδαίος άνθρωπος και άριστος δάσκαλος».
Κατάπια τη γλώσσα μου, γιατί τον Χαράλαμπο τον παραδεχόμουν απόλυτα. Άρχισα από τότε να βλέπω με άλλο μάτι τον καινούργιο καθηγητή και ανακάλυψα πως διέφερε σε όλα σχεδόν τα σημεία από τους άλλους δάσκαλους ή καθηγητές που έτυχε να περάσω από τα χέρια τους. Φαίνεται δε πως σε ανάλογα συμπεράσματα καταλήξανε και οι άλλοι συμμαθητές, γιατί από τις αρχές του ΄42, η διάθεσή μας απέναντί του άλλαξε. Καταλάβαμε πως είχαμε να κάνουμε με έναν εξαιρετικό δάσκαλο. Διαπιστώσαμε πως ο καινούργιος ήταν πολύπλευρη προσωπικότητα, δεινός φιλόλογος, εξαίρετος σκιτσογράφος, καλός ζωγράφος επίσης, εραστής της φωτογραφίας, λάτρης της μουσικής και πολύγλωσσος.
Ποτέ του δε θυμάμαι να σκαμπίλισε ή να έδειρε μαθητή, ούτε ποτέ να κράτησε στα χέρια του βίτσα ή χάρακα ή άλλο σύμβολο εξουσίας και όργανο τιμωρίας ταυτόχρονα, που άλλοι καθηγητές δεν τ’ αποχωρίζονταν ποτέ. Επιβαλλόταν με τη στάση του και με τον καιρό η προειδοποίηση:
«Πρόσεξε, γιατί θα σε πετάξω έξω!»
που ήταν η συνηθέστερη απειλή του, αποδείχτηκε το αποτελεσματικότερο σωφρονιστικό όπλο του, γιατί πολύ σύντομα ο τρόπος και το περιεχόμενο των παραδόσεων του μας συνάρπασαν και κανείς δεν ήθελε να χάσει την παράδοσή του.
Ο Μίλτης όπως κι οι περισσότεροι συνάδελφοι του και μαθητές του υπόφερε από την πείνα του πρώτου χειμώνα της Κατοχής, κατάφερε όμως να οργανώσει μια εκδρομή της τάξης μας, που μας έμεινε αξέχαστη, γιατί σ’ αντίθεση με άλλες εκδρομές δεν κουβαλήσαμε μαζί μας τρόφιμα (πού να τα βρίσκαμε άλλωστε οι πιο πολλοί) αλλά μαγειρέψαμε επί τόπου! Κατάφερε και βρήκε ένα μικρό σακί φασόλια, δωρεά ενός φίλου του εμπόρου κι ένα καζάνι, πιάτα και μαχαιροπίρουνα (δεν υπήρχε τότε η ευκολία των πλαστικών), που τα κουβαλήσαμε, εναλλασσόμενοι διαδοχικά, όλοι οι μαθητές, από το Γυμνάσιο ως την Ουτζά. Εκεί στήσαμε το καζάνι σε πέτρες, φέραμε νερό από μια κοντινή πηγή, ανάψαμε φωτιά και ο Γιώργος ο Κουκούλης, που λόγω πατρικού επαγγέλματος ήταν ειδήμων, μας μαγείρεψε μια θαυμαστή φασολάδα. Φάγαμε όλοι μέχρι σκασμού και χορτάτοι το ρίξαμε στο τραγούδι. Πολλοί από μας είχανε μήνες ίσως να χορτάσουν φαϊ. Δεν ήταν όμως μόνο η ικανοποίηση της πείνας που μας έφερε τέτοιαν ευεξία, όσο η αίσθηση πως αυτενεργούσαμε, πως μαγειρέψαμε μόνοι μας, κάτι που μόνο οι μανάδες μας έκαναν και πως ύστερα φροντίσαμε μόνοι μας να πλύνουμε το καζάνι και τα πιάτα. Με την εκδρομή αυτή ο Μίλτης κέρδισε ολοκληρωτικά την αγάπη μας. […]
Απόστολος Αποστόλου, ο Δάσκαλος
Έτσι τον έλεγαν όλοι, μαθητές του και μη. Στη Λέσβο ο τίτλος «Δάσκαλος» είχε μεγαλύτερο κύρος από τον τίτλο «Καθηγητής». Και ο Απόστολος Αποστόλου ήταν ο κατεξοχήν δάσκαλος, με την έννοια του πλάστη χαρακτήρων.
Εμείς τον πρωτογνωρίσαμε στην 4η οκταταξίου, όταν αρχίσαμε Χημεία, που είχε τη φήμη βαρετού και δύσκολου μαθήματος. Από το πρώτο του μάθημα κι όλας αλλάξαμε γνώμη. Ο Αποστόλου μας μίλησε για τη Χημεία, το περιεχόμενό της και τη σημασία της στην καθημερινή μας ζωή, με τέτοιον ενθουσιασμό και έξαρση, λες και ήταν ερωτευμένος μαζί της (και όντως ήταν) και κατάφερε να μεταδώσει τον ενθουσιασμό του στους περισσότερους από μας. Κυριολεκτικά μας συνάρπασε.
Και αυτό δεν έγινε μόνο στη δικιά μας τάξη αλλά και σε πολλές που προηγήθηκαν και σε άλλες που ακολούθησαν. Το ασυνήθιστα υψηλό ποσοστό χημικών και χημικών μηχανικών, που προέρχονται από απόφοιτους των Γυμνασίων και του Πρακτικού Λυκείου της Μυτιλήνης, οφείλεται στο πέρασμα του Αποστόλου από τα σχολειά αυτά.
Πριν διοριστεί στη Μυτιλήνη υπήρξε για ένα διάστημα βοηθός του Μιχαήλ Στεφανίδη, που υπήρξε επίσης καθηγητής στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης αλλά κατόπιν έγινε καθηγητής της Χημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με τη δικιά του ενθάρρυνση, (αλλά και υλική αρωγή σε όργανα και σκεύη) δημιούργησε με προσωπική εργασία του, στα υπόγεια του Γυμνασίου, πλήρες εργαστήριο χημείας, όπου έκανε πειράματα, που πραγματικά μάγευαν τους μαθητές. Η δικιά μας τάξη δυστυχώς δε χάρηκε τέτοια πειράματα γιατί τον χειμώνα, πριν τα αρχίσουμε, από μια σφοδρή νεροποντή πλημμύρησαν τα υπόγεια του κτιρίου και το χημείο καταστράφηκε.
Ο Δάσκαλος διέσωσε τα περισσότερα όργανα και βιβλία του εργαστηρίου, τα μετέφερε στο σπίτι του, όπου με τη βοήθεια της γυναίκας του και των θυγατέρων του, τα καθάρισαν από τις λάσπες και κατόπιν τα επέστρεψε στο Γυμνάσιο. Το Χημείο όμως δεν ανασυγκροτήθηκε παρά πολλά χρόνια αργότερα, όταν ο Δάσκαλος είχε φύγει από τη ζωή. Σήμερα υπάρχει, στην παλιά του θέση, στα υπόγεια του Γυμνασίου, λειτουργεί και ονομάζεται «Χημείο Απόστολου Αποστόλου».
Δεν ήταν όμως μόνο ο τρόπος διδασκαλίας που σε τραβούσε. Ήταν και η ίδια η προσωπικότητα του διδάσκοντος. Πρόσωπο πράο και ιλαρό, μάτια που έφεγγαν από καλοσύνη, σε πείσμα των πυκνών και άγριων φρυδιών που τα σκίαζαν, ρυτίδες γύρω από τα μάτια και το στόμα, που δείχνανε άνθρωπο που του άρεσε να γελάει και γλώσσα απλή και κατανοητή, ήταν τα στοιχεία που σε τραβούσαν με την πρώτη.
Αργότερα διαπιστώσαμε πως κάτω από αυτή την απλή και καθόλου επηρμένη όψη, κρυβόταν επιστήμονας μεγάλης αξίας. Όταν ήμουνα στην 5η τάξη ο πατέρας μου, μου έδωσε να διαβάσω ένα μικρό βιβλίο του Αποστόλου που επιγραφόταν «το πρόβλημα της ύλης, χθες και σήμερον». Με προειδοποίησε πως επρόκειτο για βιβλίο δύσκολο για ένα παιδί της ηλικίας μου (ήμουν τότε 14 χρονών), αλλά πίστευε πως θα τα έβγαζα πέρα. Και πράγματι όχι μόνο κατάφερα να το διαβάσω, αλλά να το μελετήσω σε βάθος. Το διάβαζα όλο το καλοκαίρι του ΄43, με επιμέλεια και προσήλωση, λες και θα έδινα τον Σεπτέμβρη εξετάσεις πάνω σ΄ αυτό. […]
Όπως ο Παρασκευαϊδης, ο Αρχοντίδης και πολλοί άλλοι εκπαιδευτικοί και διανοούμενοι της Λέσβου και ο Αποστόλου είχε οργανωθεί στην Αντίσταση. Εκείνος όμως αναδείχτηκε ηγέτης της. Στο τέλος της Κατοχής ήταν γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ, πόστο που κράτησε και τα επόμενα χρόνια, ώσπου άρχισαν οι διώξεις. Χαρακτηριστικό πάντως της ευσυνειδησίας και της επίγνωσης που είχε, αναφορικά με τα καθήκοντά του ως Δάσκαλου, είναι πως δε σταμάτησε να διδάσκει και όταν είχε το πόστο του Γραμματέα της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ, παρά τις δυσβάστακτες ευθύνες, που συνεπαγόταν.
Πιστεύω πως η παρουσία στην ηγεσία της Αντίστασης στη Λέσβο, ανθρώπων σαν τον Αποστόλου, τον Κανόνη, αλλά και τον Κοντάρα, ήταν καθοριστικής σημασίας. Χάρη στους φωτισμένους και πράους αυτούς ανθρώπους, επικράτησε στο νησί ατμόσφαιρα ηρεμίας και ομοψυχίας και δεν υπήρξαν υπερβολές και έκτροπα.
* Χαράλαμπος Κανόνης, αδελφικός φίλος του Μίλτη, επιστήμονας μεγάλης αξίας, και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης. Μαχητής του Δημοκρατικού Στρατού, πιάστηκε αιχμάλωτος και δολοφονήθηκε στη Χίο το 1947. Αιωνία του η μνήμη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου